EC Szombierki w Bytomiu na liście 7 zagrożonych miejsc i zabytków w Europie ogłoszonej przez Europa Nostra

Europa Nostra: EC Szombierki w Bytomiu na liście 7 najbardziej zagrożonych zabytków w Europie

Europa Nostra to założona w 1963 roku federacja, w skład której wchodzi 250 organizacji członkowskich – stowarzyszeń ochrony dziedzictwa kulturowego i fundacji. Zajmuje się m.in. ochroną i ratowaniem zagrożonych zabytków, miejsc lub krajobrazów na Starym Kontynencie. Niedawno Europa Nostra opublikowała listę 7 najbardziej zagrożonych zabytków w Europie (The 7 Most Endangered 2020 Europa Nostra). Znalazła się na niej dawna elektrociepłownia Szombierki w Bytomiu.

EC Szombierki - historia

Zespół zabudowań Szombierek powstawał w latach 1916-1923.Początkowo miała być tu fabryka prochu, ostatecznie jednak obiekt zaadoptowano do potrzeb elektrowni. Kompleks zaprojektowali sławni architekci Georg i Emil Zillmannowie (autorzy m.in. katowickiej dzielnicy Nikiszowiec). Inwestorem była niemiecka spółka Schaffgotsch Bergwerksgesellschaft GmbH. Już sama lokalizacja Elektrowni Szombieki robi spore wrażenie. Ze względów bezpieczeństwa obiekt znajduje się między torami tworzącymi kształt trójkąta - w przypadku zagrożenia, dostępu do obiektu miały bronić pociągi pancerne.

Lata 30. XX wieku to prawdziwy rozkwit Szombierek - była to wówczas jedna z największych elektrowni w Europie, zatrudniająca ponad 900 osób. W latach 70. XX wieku Szombierki zmieniono w elektrociepłownię. Początek XXI wieku to stopniowe wycofywanie produkcji. Jeszcze podczas funkcjonowania zakładu, w zabytkowych budynkach odbywały się liczne wydarzenia tj. Międzynarodowa Konferencja Tańca Współczesnego czy Gala Mozartowska. Właściciel unikalnych obiektów - ZEC Bytom S.A, planował przekształcić Szombierki w centrum kulturalne, ze sklepami, hotelem i centrum kongresowym (podpisano nawet list intencyjny z Urzędem Miejskim w Bytomiu).

EC Szombierki - plany

Ostatecznie w 2011 roku teren kupiło fińskie konsorcjum Fortum. Zakończono produkcje w "Szombierkach". Imponujące obiekty, stojące na powierzchni ok. 17,88 ha stopniowo niszczały. W styczniu 2013 roku wpisano je do Rejestru Zabytków Województwa Śląskiego. 4 lata później dawną EC Szombierki przejęła spółka Rezonator. Powrócono do projektu zaadaptowania zabytkowych zabudowań na cele kulturalne, muzealne, edukacyjne i rozrywkowe. Powołano Fundację EC Generator, mającą na celu rewitalizację obiektu. Niestety, sytuacja Szombierek jest dramatyczna. Obiekty niszczeją, a na ambitne plany nie ma środków.

Zobacz także: Wielki Piec Huty Pokój w Rudzie Śląskiej będzie atrakcją turystyczną>>

Tak o wpisie EC Szombierki na listę siedmiu najbardziej zagrożonych miejsc i zabytków w Europie, na oficjalnej stronie Fundacji pisze Andrzej Szwimer Prezes Rezonator S.A:

"(...) Mamy nadzieję, że włączenie EC Szombierki do grona najcenniejszych i najbardziej wartych uratowania zabytków Europy stanie się impulsem do nowego otwarcia i nawiązania współpracy z instytucjami, organizacjami społecznymi, administracją krajową, ale przede wszystkich samorządem lokalnym, którego wsparcia bardzo potrzebujemy
Decyzja fundacji Europa Nostra zbiegła się w czasie z szalejącą w Europie epidemią koronawirusa. Cały świat skupiony jest aktualnie na walce o jej stłumienie oraz powrót do normalności. Mimo to w roku 100. urodzin EC Szombierki ponownie podejmujemy wysiłek znalezienia szansy na jej uratowanie i zachęcamy wszystkich ludzi dobrej woli, podmioty i instytucje do włączenia się w ten proces. Wszystkim pozostałym, wykorzystującym dramatyczną sytuację obiektu dla własnych interesów, którym zawdzięczamy budowanie barier i mnożenie problemów –i prosimy o pozytywną zmianę podejścia do EC Szombierki".

Lista 7 najbardziej zagrożonych zabytków w Europie

Przypomnijmy, Europa Nostra co dwa lata tworzy listę najbardziej zagrożonych miejsc i zabytków Europy. W 2019 roku grupa ekspertów wybrała 14 obiektów. Na ostateczną listę opublikowaną wiosną 2020 roku trafiło 7 obiektów. Oprócz dawnej elektrociepłowni Szombierki w Bytomiu znalazły się na niej:

• Blok Y w Oslo (Norwegia)
• Teatr Narodowy Albanii w Tiranie (Albania)
• Zamek Samzzano w Toskanii (Włochy)
• Twierdza Belgrad (Serbia)
• Stadion Bežigrad w Lublanie (Słowenia)
• Zamek Horní Jiřetín (Czechy)

Europa Nostra nie zapewnia wsparcia finansowego zagrożonym obiektom. Zwraca uwagę świata na problem ratowania zagrożonego dziedzictwa europejskiego. Umieszczenie obiektu na liście 7 najbardziej zagrożonych miejsc i zabytków w Europie może być katalizatorem zmian. Mamy nadzieje, że EC Szombierki w Bytomiu uda się uratować!

Zobacz także: Lewitujący loft w Elektrociepłowni Szombierki>>