Willa Wolfa w Gubinie. Pierwszy nowoczesny budynek Miesa van der Rohe

Willa Wolfa to jedno z najmniej znanych i jednocześnie najbardziej przełomowych dzieł Miesa van der Rohe. Dom wybudowano w 1926 roku w niemieckim mieście Guben (dziś Gubin) na zlecenie Ericha Wolfa (właściciela fabryk sukna i kapeluszy) i jego żony Elisabeth. Stanął on na wysokiej skarpie na Wzgórzu Kamińskim (niem. Kaminskys Berg), równolegle do brzegu Nysy. Obecnie znajduje się tu park generała Waszkiewicza.

Roztaczał się z niego piękny widok na całą dolinę rzeki. Wolf zlecił projekt luksusowej willi Ludwikowi Miesowi van der Rohe, architektowi którego polecono mu na berlińskich salonach. Podobno Mies zgodził się zaprojektować dom pod warunkiem, że dostanie całkowicie wolną rękę.

Willa Wolfa w Gubinie: architektura przełomowa

Na szczycie wzgórza powstała więc imponująca willa (o powierzchni około 1000 m kw.) złożona z kilku prostych. połączonych ze sobą brył, pokrytych surową, klinkierową cegłą. Jedyną ozdobą były tynkowane na biało detale. Fronton domu skierowany był na zachód. Od strony rzeki Willa Wolfa miała jedną kondygnację. Zaaranżowano tu m.in. salon i bibliotekę. Dzięki dużym, panoramicznym oknom dom "otwierał się" na kaskadowy ogród i dolinę Nysy. Wejście do domu było od wschodniej strony.  Na piętrze, znajdowały się sypialnie Ericha, Elisabeth i ich córek Borbel i Christine. W willi znajdowała się również popularna w ówczesnym czasie tzw. komnata skarbów (niem. Schatzkamer), w której rodzina Wolf przechowywała swoją imponującą kolekcje dzieł sztuki i porcelany. Niemiecki architekt zaprojektował tu także część mebli.  Willę Wolfa uważa się za przełomową w twórczości Miesa van der Rohe, głównie za zastosowane tu rozwiązania przestrzenne i materiały budowlane, które wcześniej pojawiały się jedynie w jego wizjonerskich projektach. Sukcesy kolejnych budowli Miesa van der Rohe tj. Pawilon Niemiecki w Barcelonie
(1928–1929) czy Willa Tugendható w Brnie (1929–1930) przyćmiły nieco odbiór gubińskiego obiektu.

Przeczytaj także: Niedaleko Drawska Pomorskiego stoi spichlerz zaprojektowany przez Waltera Gropiusa>>

Willa Wolfa w Gubinie: co z niej zostało?

Willa została zniszczona w 1945 roku przez przesuwających się w kierunku Berlina żołnierzy Frontu Wschodniego. Willa Wolfa doszczętnie spłonęła. Nigdy nie została odbudowana. Cegły z okazałej willi zostały wykorzystane do rekonstrukcji innych budynków na terenie Gubina i odbudowy Warszawy. W latach 60. teren wyrównano. W 1977 roku utworzono tu park im. generała Aleksandra Waszkiewicza.   Oprócz fundamentów, do dziś zachowało się jedynie charakterystyczne tarasowate założenie ogrodowe. Pozostało kilka fotografii i szkice, które Mies van der Rohe przekazał Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku.

W 2001 r., z inicjatywy Internationale Bauausstellung Furst-Pckler-Land pod kierownictwem Larsa Scharnholza z Brandenburskiego Uniwersytetu Technologicznego (BTU) i dr Jarosława Lewczuka z Zielonej Góry fundamenty zostały odsłonięte a następnie zmierzone i udokumentowane. W 2021 roku badania rozpoczęło Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Świdnicy pod kierownictwem dr Arkadiusza Michalaka.

Willa Wolfa w Gubinie: odbudowa?

W 2019 roku pojawiła się informacja, że stowarzyszenie niemieckich architektów, z Florianem Mausbachem na czele, zamierza zrekonstruować Willę Wolfa ( o sprawie pisał m.in. „New York Times”). Bartłomiej Bartczak, ówczesny burmistrz Gubina, podczas rozmowy z Gazetą Lubuską mówił wtedy: "Zrodził się konflikt, architekci są podzieleni. Dostaję wiele maili, gdzie specjaliści proszą mnie, żeby zachować oryginalne piwnice i nie pozwolić na rekonstrukcję (...)."

Dziś fundamenty są zasypane i zabezpieczone specjalnym piaskiem. W miejscu, w którym znajdował się dom stoi tablica w dwóch językach z informująca o historii obiektów.  Czy Willa Wolfa zostanie odbudowana? Czas pokaże... Nie brakuje turystów, którzy przyjeżdżają do Gubina specjalnie po to, by zobaczyć gdzie stało jedno z najważniejszych dzieł Miesa van der Rohe.

W 2021 roku nakładem wydawnictwa DOM Publishers ukazała się książka "Ludwig Mies van der Rohe. Willa Wolfa w Gubinie. Historia i rekonstrukcja" pod redakcją Dietricha Neumanna.