Willa komendanta KL Auschwitz Rudolfa Hoessa w Oświęcimiu sprzedana. Będzie tu centrum walki z hejtem

W styczniu 2025 roku dom przy ul. Legionów 88 w Oświęcimiu (znany jako "willa Hoessa") został kupiony przez amerykańską organizację pozarządową Counter Extremism Project (CEP). Jak podaje New York Times prawnik CEP zdradził, że kwota za którą kupiono "willę Hoessa" była znacznie wyższa niż rynkowa wartość domu (wycenioną ją na ok. 500 tys. zł). Amerykańska organizacja planuje stworzyć tu centrum walki hejtem i mową nienawiści w internecie i w debacie publicznej - ARCHER at House 88.

Obecnie w budynku trwa remont i adaptacja na potrzeby centrum. Nie ma planów udostępnienia willi do zwiedzania. Będą możliwe wizyty grup,uczestniczących w spotkaniach ekspertami i edukatorami prowadzącymi badania nad radykalizmami i ekstremizmami.

Willa Hoessa - historia

Willa Rudolfa Hoessa, pierwszego komendanta niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz, znajduje się w Oświęcimiu, w bezpośrednim sąsiedztwie byłego obozu. Budynek ten, położony około 50 metrów od obozowego ogrodzenia, był miejscem zamieszkania Hoessa, jego żony Hedwigi oraz ich dzieci w latach 1940–1943. O budynku było niedawno głośno za sprawą filmu "Strefa interesów" Jonathana Glazera, pokazującego codzienne życie Hoessa i jego rodziny. Część zdjęć kręcono właśnie w oświęcimskiej willi.  Film zdobył dwa Oscary oraz Grand Prix na festiwalu w Cannes.

Budynek przy ul. Legionów 88 w Oświęcimiu wzniesiono w latach 1935-1937. Pierwszym właścicielem był Józef Soja - sierżant wojska Polskiego. Opuścił dom we wrześniu 1939 roku - udał się na front. Została tu żona sierżanta, którą zmuszono do opuszczenia domu w maju 1940 roku. Willę (wraz z innymi budynkami w obrębie dzielnicy Zasole) przekazano do dyspozycji SS. Zamieszkał w niej Rudolf Hoess (z żoną Hedwigą i dziećmi), który objął stanowisko komendanta nowotworzonego KL Auschwitz.

3-metrowy mur, basen i imponujący ogród

Dwupiętrowy budynek z poddaszem znalazł się w północno-wschodnim narożniku obozu. Początkowo posesje oddzielał od obozu płot z drutu kolczastego, ale wkrótce zastąpił go 3-metrowy betonowy mur. Już latem 1940 roku rozpoczął się remont willi - powstały nowe łazienki, zainstalowano centralne ogrzewanie, dobudowano schron przeciwlotniczy. Wyremontowane wnętrza ozdobiono wieloma dziełami sztuki (prawdopodobnie zagrabionymi z okolicznych domów). Uporządkowano ogród, wybudowano szklarnie i basen. Ogród był chlubą komendantowej.

Rudolf Hoess pełnił funkcję komendanta KL Auschwitz do grudnia 1943 roku. Wyjechał do Berlina, gdzie objął kierownictwo Urzędu Amtsgruppe D – Konzentrationslager I w Głównym Urzędzie Gospodarki i Administracji SS w Berlinie. W willi została jego żona Hedwiga z piątką dzieci. Mieszkali tu do maja 1944 roku.

Po wojnie willa nie stała się częścią Miejsca Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau. Powróciła tu rodzina Sojów, która mieszkała tu do 1972 roku. Dom zamieszany był późnij przez rodzinę Jurczaków. W styczniu 2025 nieruchomość kupiła amerykańska organizacja Counter Extremism Project.