WASZE PROJEKTY: Island Back to People

W wielu miastach poprzemysłowych związek między wodą a miastem zmieniał się na przestrzeni lat. Nasze potrzeby są teraz inne, a co za tym idzie, charakter i sposób użytkowania tych miejsc uległ transformacji wraz z upływem czasu. Od obszarów o dużej mocy produkcyjnej i rozwoju przemysłowym, do źródeł centrów społecznych, rekreacji i aktywności na świeżym powietrzu. Wszystkie te miasta łączy to samo wyzwanie - stać się pomostem dla ciężkiej infrastruktury, służącej niegdyś przemysłowi, i jako katalizator ponownie połączyć historyczne centra miast z ich naturalną tożsamością.

Projekt - wprowadzenie

Współcześnie obserwuje się ogólny trend procesu rewitalizacji nabrzeży w postindustrialnych miastach, związanych niegdyś z handlem i przemysłem stoczniowym. Polega on na powrocie do aktywnego użytkowania terenów portowych, położonych w obrębie miast, opuszczonych w okresie gwałtownej industrializacji portów morskich oraz rozwoju konteneryzacji i innych technologii transportu morskiego, opartych na wykorzystaniu dużych statków. Pozyskane w ten sposób wolne tereny zlokalizowane są z reguły tam, skąd port i miasto się wywodzą, czyli w centrach miast. Obszary te charakteryzują się zazwyczaj dostępem do płytkich basenów portowych. Często są to stare miejskie nabrzeża z intensywną, ale w dużej mierze zdekapitalizowaną zabudową. W związku z tym wartość tych obszarów jest potencjalnie wysoka, choć przed przebudową może ulec zmniejszeniu ze względu na zanik lub ograniczenie funkcji portowych. Przyczyną intensywnej penetracji starych terenów portowych jest ich postrzegana uniwersalna atrakcyjność lokalizacyjna, która wyraża się zarówno w wymiernych wartościach funkcjonalnych, jak i w niematerialnych, ale obecnie cenionych wartościach kulturowych.

Projekt "Island Back to People" przedstawia wizję nowej, odrodzonej wyspy, wpisującej się w proces rewitalizacji, która pierwotnie była sercem przemysłowej potęgi miasta i tkanką bazową tożsamości Szczecina, z którą wszyscy kojarzyli miasto. Przedstawiam problem utraty tożsamości miasta, braku silnego związku z wodą - mimo, że pierwotnie była to jedna z najmocniejszych cech miasta. Poprzez projekt staram się podkreślić piękno miejsca, a poprzez jego ulepszenie i pracę z istniejącą strukturą zabudowy nadać nową wartość, która zmieni postrzeganie zaniedbanej, niedostępnej, poprzemysłowej wyspy, w wyspę, która przypomina o wspaniałych czasach, wyjątkowej historii i otwiera się na ludzi. Otwarcie wyspy jest tym ważniejsze, że jeszcze kilka lat temu była ona sercem ruchu robotniczego i nadal wiele rodzin czuje osobisty związek z tym miejscem. Udostępnienie nabrzeża poprzez otwarcie go na funkcje publiczne i stworzenie nowych możliwości mieszkaniowych, jak również stworzenie miejsca przyjaznego dla pieszych i rowerzystów połączonego z centrum miasta, pomoże oddać wyspę jej mieszkańcom i zachęcić do bardziej zrównoważonego stylu życia. W projekcie bardzo ważne dla mnie było, aby oddać hołd wyjątkowej historii postindustrialnego miasta, wciąż widocznej w zachowanych zabytkowych budynkach na terenie Łasztowni.

Poza tym równie istotne było, aby dokładnie przeanalizować wszystkie czynniki, które wpływają na fakt, iż wyspa jest popularna, jednak niestety tylko w okresie letnim. Poprzez wprowadzone przeze mnie zmiany projektowe chciałam podkreślić piękno istniejących historycznych spichlerzy, zlokalizowanych w centralnej części wyspy, które stanową tkankę tożsamości tego terenu, ponieważ związane są z oryginalnymi funkcjami Łasztowni, takimi jak handel czy przemysł stoczniowy. Przez wprowadzone przeze mnie rozwiązania projektowe chciałam zaprezentować bardziej zrównoważone podejście do życia i zagospodarowania przestrzeni, gdzie mieszkańcy będą mieli możliwość życia i pracy w niewielkich odległościach, jak i również możliwości rekreacji, sportu czy relaksu.

Skwery miejskie

W projekcie dużą wagę przykładam do stref publicznych, które w założeniu mają pełnić funkcję otwartych skwerów, przez które przebiegać będzie komunikacja piesza, jednak co jest wyjątkowe, to fakt, że te place miejskie będą elastyczne pod względem ich zagospodarowania przestrzennego. Z moich obserwacji na temat istniejących aktywności na wyspie wynika, że aktualnie życie tętni tam w okresie letnim. Ludzie organizują różnego rodzaju pchle targi, festiwale jedzenia, parki rozrywki itp. Biorąc to pod uwagę, w projekcie chciałam wzmocnić te, istniejące już, wartości, dlatego też stworzyłam koncepcję placów miejskich, zlokalizowanych w różnych strefach wyspy, i zaprojektowałam je, aby można było je dostosować do potrzeb i wydarzeń mających aktualnie miejsce. Rozwinęłam te obecnie istniejące atrakcje, dodając do nich możliwość organizacji wystaw sztuki na świeżym powietrzu, by móc promować lokalnych artystów, czy cotygodniowych targów ze świeżymi, lokalnymi produktami, aby wspierać bardziej zrównoważony styl życia.

Nowe przestrzenie publiczne

Centrum sportowe zostało zaprojektowane z myślą o potrzebie stworzenia miejskiego ośrodka rekreacyjnego, położonego bliżej centrum miasta. W mieście brakuje ośrodków sportów plenerowych i skate parków. Z tego powodu w projekcie przedstawiam również miejsce do realizacji równych rodzajów sportów plenerowych. Znajdować się tam będą: skatepark, siłownia oraz boisko do koszykówki.

Nowe centrum sztuki zostało oparte na wizji odnowienia i rewitalizacji istniejących spichlerzy. Na tym obszarze ma powstać publiczna, artystyczna strefa z licznymi restauracjami, pubami, lokalnymi sklepami rzemieślniczymi, sklepami typu second hand, czy biurami projektowymi. Miejsce to jest od początku związane z wyspą, i będzie ono promować kulturę i dziedzictwo miasta, nada też Łasztowni nowy, postindustrialny charakter, dostępny dla wszystkich. Centrum sztuki będzie ważnym punktem na mapie Szczecina.

Plac publiczny to część, w której spotykają się drogi prowadzące z różnych kierunków. Jest to miejsce spotkań i odpoczynku nad wodą. Miejsce, gdzie budynki mieszkalne spotykają się z biurowcami. Plac przylega do brzegu wody, wokół którego zlokalizowane są kawiarnie, restauracje i małe sklepy osiedlowe. Wymienione funkcje, zlokalizowane wokół, działają na korzyść placu i sprawiają, że tętni on życiem przez cały rok. Daje również możliwość spędzania czasu nad wodą, co dziś jest niedostępne dla mieszkańców miasta.

Plan

Ważnym miejscem, na które chciałabym zwrócić uwagę, a które również związane jest z przestrzenią miejską, jest główny plac, znajdujący się w samym sercu wyspy, pomiędzy północnym brzegiem a południowym. Jest to wyjątkowa przestrzeń, gdzie stare budynki spotykają się z nowymi. Jak wykazały moje wcześniejsze badania, na wyspie organizowanych jest wiele wydarzeń - mając to na uwadze, chciałam stworzyć elastyczne przestrzenie publiczne, w których nadal mogłyby się one odbywać.

Nowe wartości dla wyspy

W projekcie wprowadzam różnego rodzaju warstwy, które współgrają z wizją projektu i dodają nowe wartości do miejsca. W ramach badań stwierdzam, że chociaż Szczecin jest miastem położonym nad rzeką, która historycznie odegrała ważną rolę w rozwoju miasta i jego awansie na tle innych miast, życie nad wodą jest obecnie dość ograniczone. W mojej koncepcji chcę stworzyć nowe możliwości życia i wypoczynku nad wodą przez cały rok. Dla podkreślenia tej idei ważne było dla mnie stworzenie nowej struktury mieszkaniowej, która przeplata się z siatką biur i handlu detalicznego. Aby aktywować nabrzeże i życie miejskie, udostępniłam parter budynków dla funkcji publicznych tak, aby stworzyć aktywną krawędź w kierunku wody, czyniąc z niej tętniący życiem nowy punkt spotkań dla nowych mieszkańców i gości Szczecina.

W moim projekcie przedstawiam również wizję Łasztowni połączonej z centrum miasta i dostępnej, szczególnie za pomocą transportu publicznego lub roweru. Jak wiemy, Łasztownia jest obecnie bardzo ograniczona w zakresie obu tych środków transportu, a biorąc pod uwagę szybko rozwijającą się przyszłość, uważam, że szczególnie ważne jest promowanie tych zrównoważonych środków transportu. Z moich analiz obecnego zagospodarowania terenu jasno wynika, że sama wyspa nie ma silnie zakorzenionej struktury zieleni. Nie jest to jednak zaskakujące, jeśli weźmiemy pod uwagę, że przez większość czasu miała ona charakter przemysłowy. Czasy się jednak zmieniają, a wraz z nimi charakter miejsc. W tym projekcie przedstawiam więc nową bujną strefę zieleni, która docelowo zastąpi trasę zamkową, tworząc tym samym nowe miejsce do spędzania wolnego czasu. Projekt ten prezentuje również wykorzystanie sąsiadującej od północy Wyspy Grodzkiej, która obecnie jest w większości niewykorzystana pod względem zagospodarowania terenu, jednak jest zielona i bujna, co daje potencjalnie ogromne możliwości jej zaadaptowania do celów rekreacyjnych.

Dzięki tym dwóm zabiegom Łasztownia zyska dwie bujne strefy zieleni, bez ingerencji w przemysłowy charakter wyspy, tak ważny dla zachowania jej tożsamości. Ostatnią warstwą, która jest mocnym aspektem projektu, jest wykorzystanie placów publicznych i nadanie im elastycznego charakteru zabudowy. Dzięki temu ludzie będą mogli kontynuować swoje aktywności, które czynią wyspę jednym z najciekawszych miejsc na mapie Szczecina.

Podsumowanie

Wyspa jest obszarem poprzemysłowym, wcześniej wykorzystywana była jako lokalizacja stoczni, a później jako teren magazynowy. Miejsce to nie zachęcało do odwiedzin, zwłaszcza ze względu na bariery, jakie tworzyły się pomiędzy przestrzenią otwartą a ograniczoną przez liczne ogrodzenia wokół. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę jak atrakcyjna staje się Łasztownia latem, starałam się zachować te wartości i jeszcze bardziej je wyeksponować nie tylko latem, ale przez cały rok. Nowa, odrodzona wyspa, przedstawiona w mojej propozycji to miejsce, które łączy stare z nowym. To miejsce, które podkreśla to, co piękne i to, co jest dziedzictwem kulturowym tego obszaru. Staram się przywrócić utraconą tożsamość wyspy, dodając jednocześnie nowe rozwiązania, które idą w parze ze zrównoważonym podejściem do planowania przestrzennego. Nowe miejsca pracy i nowe możliwości mieszkaniowe na wyspie sprawią, że stanie się ona bardziej atrakcyjnym miejscem do życia.

Praca dyplomowa magisterska
Rok obrony: 2021
Autor: Adriana Hęglewicz
Lokalizacja projektu: Szczecin, wyspa Łasztownia
Uczelnia: Lund University, Szwecja
Promotor: Andreas Olsson, Architekt, Profesor zrównoważonego projektowania urbanistycznego LTH

                                                          ***

O autorze projektu

Mam na imię Adriana i jestem studentką Architektury na Uniwersytecie w Lundzie, w Szwecji. Moją specjalizacją jest zrównoważone projektowanie urbanistyczne i właśnie z tym wiążę swoją przyszłość. Swoje doświadczenie kształtowałam w Hiszpanii, Polsce i w Finlandii, gdzie aktualnie odbywam staż i pracuję jako architekt. Swój projekt magisterski obroniłam niedawno i jestem z niego dumna. Cieszę się, że spotkał się on z tak pozytywnym odbiorem ze strony jury. Myślę, że aktualnie istnieje duży popyt na postindustrialne tereny zlokalizowane blisko centrów miast, tak więc mam nadzieje, że mój projekt zainspiruje do zmiany tych zapomnianych terenów, w coś pięknego i przyjemnego do życia. Mam również nadzieje, że zachęci młodych projektantów do myślenia i projektowania w bardziej zrównoważony sposób, idący w parze z ekologią, tak ważną dla nas w tych czasach.