W Poznaniu ruszyła budowa Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. To projekt WXCA

Muzeum Powstania Wielkopolskiego: kontekst historyczny

Kamień węgielny pod budowę nowego muzeum (a jest nim kostka  brukowa z ulicy Ratajczaka w Poznaniu, gdzie padły pierwsze strzały wielkopolskiej insurekcji 27 grudnia 1918 roku), wmurowano 16 lutego 2024 roku, w 105. rocznicę rozejmu w Trewirze, kończącego okres 52 dni walk powstańców z Niemcami.

Muzeum Powstania Wielkopolskiego, zaprojektowane przez WXCA, stanie u stóp Wzgórza św. Wojciecha, u zbiegu ulic Księcia  Józefa i Północnej. Na wzgórzu znajduje się 800-letni kościół św. Wojciecha z założoną w 1923 r. kryptą zasłużonych. Pochowano w niej m.in. szczątki Józefa Wybickiego – autora słów polskiego hymnu narodowego, Feliksa Nowowiejskiego – kompozytora, twórcy melodii Roty i płk. Andrzeja Niegolewskiego – uczestnika słynnej szarży pod Somosierrą. Znajduje się tu również serce gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. W niewielkiej odległości od kościoła znajduje się cmentarz Zasłużonych Wielkopolan, na którym spoczywa m.in. pierwszy dowódca powstania wielkopolskiego, gen. Stanisław Taczak.

Muzeum Powstania Wielkopolskiego: pawilony wokół placu

Wielkopolskie Muzeum Niepodległości ogłosiło konkurs architektoniczno-urbanistyczny na projekt nowego Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918–1919 roku w grudniu 2018 roku, Nadesłano 56 prac – wygrała koncepcja pracowni WXCA. Jury doceniło projekt WXCA m.in. za propozycję włączenia w siedzibę Muzeum publicznej przestrzeni dla mieszkańców Poznania oraz wrażliwości na historyczny kontekst przestrzenny. Architekci zaproponowali ustawienie czterech pawilonów zróżnicowanej wielkości wokół okrągłego centralnego placu, który stanie się przestrzenią aktywnego dialogu – nowych interakcji i relacji społecznych.

- Proponując taki układ przestrzenny, przypominamy o początkach naszego państwa, o grodach i osadach, w których tworzyły się pierwsze społeczności –mówi architekt Adam Mierzwa, współautor projektu.

Architekci zaplanowali rozbicie siedziby muzeum na kilka mniejszych brył także po to, aby nie zasłaniać historycznego krajobrazu Wzgórza Świętego Wojciecha. Rozdzielenie pozwali również na zachowanie większej skali zieleni wokół. Kameralne wizualnie budynki łączą się w kondygnacjach podziemnych – ma to być odniesienie do ducha Wielkopolan: skromnych, a w istocie silnych jednością celu, do którego dążyli.

Przeczytaj także o innej realizacji architektów z WXCA - Muzeum Historii Polski na Cytadeli>>>

Muzeum Powstania Wielkopolskiego: pamięć w elewacjach

Niższe partie brył wyłożone zostaną surowym kamieniem, który może przywoływać pamięć o pierwszych budowlach na ziemiach polskich. W wyższych partiach faktura materiału będzie ulegać zmianie, a elewacje kolejnych kondygnacji wykonane będą z gładko ciętego kamienia, który symbolicznie przenosi nas do czasów współczesnych. Spadowe dachy budynków architekci zaprojektowali jako „piątą elewację”, a ich zróżnicowana wysokość oraz nachylenie dodatkowo eksponować będą perspektywę w kierunku wzgórza. Na poziomie parteru architekci zaproponowali sporych rozmiarów przeszklenia, dzięki którym muzeum wychodzi na plac, a tym samym – także na miasto.

Muzeum Powstania Wielkopolskiego: wystawy i spotkania na placu

W muzeum będą przestrzenie wystawy stałej o charakterze narracyjnym (3 tys. mkw), wystaw czasowych, sala audytoryjna, biblioteka, pomieszczenia do konserwacji muzealiów, pomieszczenia techniczne oraz miejsca pracy dla pracowników instytucji.

Centralny plac na co dzień może być miejscem wypoczynku dla gości i pracowników placówki - jako przedłużenie holu głównego z foyer sali konferencyjnej z przestrzenią gastronomiczną. Funkcję wypoczynkową ma wspierać centralna instalacja w postaci mgły wodnej tworząca „obraz wodny”. Plac może być miejscem do organizacji wykładów, koncertów, spotkań, a jego okrągły kształt
umożliwia zgromadzenie publiczności wokół sceny. Również zimą przestrzeń może zapewnić dużo atrakcji, poprzez możliwość organizacji lodowiska. Koncepcja przewiduje również utworzenie ogólnodostępnego parku dla mieszkańców z zachowaniem jak największej liczby drzew.

Muzeum Powstania Wielkopolskiego: kiedy otwarcie?

Budowa Nowego Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 jest największą i najważniejszą inwestycją w historii Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości, jest też pierwszą tego typu inwestycją w Poznaniu i Wielkopolsce po 1989 roku. Muzeum będzie kosztowało ponad 377 mln zł. Według planów muzeum przyjmie pierwszych gości w 2026 roku.

---

Zespół WXCA: Szczepan Wroński, Marta Sękulska-Wrońska, Małgorzata Dembowska, Krzysztof Moskała, Aleksandra Adamczyk, Paweł Grodzicki, Adam Mierzwa, Piotr Łosek, Agnieszka Radziszewska, Angelika Drozd, Elżbieta Leoniewska, Zuzanna Wodowska, Maria Mainardi, Izabela Rendzner