Trwa budowa Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Poznaniu. Powstaje "podziemne serce" muzeum

Podziemne serce

Budowa Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Poznaniu rozpoczęła się na przełomie 2023 i 2024 roku. W pierwszym etapie przeprowadzone zostały prace przygotowawcze w części podziemnej oraz prace geotechniczne. Aktualnie na placu budowy wykonywane są prace przy konstrukcji kondygnacji podziemnych muzeum. Pomieszczą one przestrzeń wystawy stałej, która będzie mieć powierzchnię prawie 3,000 m2.

„Do tej pory większość prac toczyła się w głębi ziemi. Działka, na której zlokalizowana jest siedziba muzeum, stanowi wyzwanie pod kątem parametrów technicznych, dlatego ostatni rok stanowił jedno z największych wyzwań konstrukcyjno-realizacyjnych tej inwestycji. Aktualnie kształtów nabiera część podziemna muzeum, co zobaczyć mogą mieszkańcy Poznania, którzy z zainteresowaniem śledzą postępy na placu budowy. Ta część będzie sercem muzeum – miejscem wystawy stałej. Ściany okalające kolistą przestrzeń centralną zostały już zaszalowane i w większości wylane. W tym momencie prowadzone są prace przygotowawcze, które umożliwią wykonanie kopuły, czyli zasklepienia przestrzeni centralnej. Będzie to jeden z najciekawszych etapów realizacji części podziemnej muzeum” – relacjonuje architekt Adam Mierzwa z pracowni architektonicznej WXCA.

Podziemna rotunda zwieńczona kopułą podkreśli szczególną rangę tej przestrzeni. Na środku sklepienia kopuły umieszczony zostanie zwornik w formie świetlika, który wychodzić będzie na powierzchnię w centralnym punkcie placu zlokalizowanego pomiędzy naziemnymi blokami muzealnymi.

Muzeum wokół miejskiej agory

U podłoża koncepcji architektoniczno-urbanistycznej Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 autorstwa pracowni WXCA leżało głębokie przekonanie, że muzeum, jako miejsce kultywowania pamięci o wspólnym dziedzictwie, jest zarazem miejscem budowania wspólnoty i społeczeństwa obywatelskiego – przestrzenią demokratycznego dialogu. Odpowiadając na potrzeby tak rozumianej instytucji publicznej, architekci jako centralny element kompozycji przestrzennej zaplanowali miejski plac, wokół którego koncentrują się cztery zróżnicowanej wielkości pawilony muzealne. W swojej koncepcji autorzy sięgnęli do długiej tradycji placu miejskiego jako swego rodzaju ideału przestrzeni publicznej, miejskiej agory, która historycznie pełniła funkcję miejsca spotkań i wymiany – nie tylko przedmiotów materialnych, ale też wiedzy oraz opinii. Jak podkreślają architekci, wartości te pozostają niezmiennie aktualne do dnia dzisiejszego. 

Wartości, o których mówił Paderewski

Charakter muzeum kreowany jest zatem wokół wartości, o których mówił Ignacy Paderewski w swoim przemówieniu z 1918 roku – polskiej tożsamości budowanej przez wspólnotę zaangażowanych ludzi. Okrągły, otwarty plac może stać się naturalną przestrzenią zgromadzeń, polem zacieśniania interakcji i relacji społecznych. Proponując taki układ przestrzenny, architekci symbolicznie przypominają o początkach polskiej państwowości, której kolebką jest właśnie Wielkopolska: o grodach i osadach, w których tworzyły się pierwsze społeczności.

Centralny plac pozwoli jednocześnie poszerzyć zakres działalności muzeum i wyjść z aktywnościami kulturalno-edukacyjnymi na zewnątrz, zacieśniając relację między instytucją a miastem. Rozbicie siedziby muzeum na kilka mniejszych brył połączonych częścią podziemną jest zarazem wyrazem szacunku do historycznego kontekstu przestrzennego ze Wzgórzem Świętego Wojciecha i kościołem św. Wojciecha. Układ przestrzenny czterech bloków muzealnych zakreśla oś widokową z ekspozycją krajobrazu wzgórza, podkreślając rolę naocznego świadka historii, jakim jest zabytkowa świątynia. Układ ten nie tylko nie konkuruje z kościołem, ale pozwala mu stać się częścią placu – górujący na wzniesieniu zabytek staje się dominantą i bezpośrednim odniesieniem do historii miejsca.

----

Zespół autorski WXCA: Małgorzata Dembowska, Piotr Łosek, Adam Mierzwa, Szczepan Wroński, Krzysztof Moskała, Marta Sękulska-Wrońska, Paweł Grodzicki, Angelika Drozd, Elżbieta Leoniewska, Maria Mainardi, Agnieszka Radziszewska, Izabela Rendzner, Łukasz Rossa, Filip Starzomski, Zuzanna Wodowska