Trendy w architekturze podpatrzone w tegorocznym konkursie Wienerberger Brick Award

Konkurs  Wienerberger Brick Award docenia innowacyjną architekturę ceglaną. Od 16 lat o główną nagrodę walczą obiekty z całego świata, w których rolę główną odgrywają materiały ceramiczne, cegły i dachówki.

W tegorocznej edycji startowało aż 644 projektów z 55 krajów. Do ścisłego finału przeszło 50 projektów. Oceniało je jury konkursowe, w skład którego weszli architekci z pięciu krajów: Helena Glantz ze szwedzkiej pracowni Urban Design (laureatka nagrody Brick Award 2018 w kategorii Building Outside the Box), Toni Gironès Saderra z hiszpańskiego biura Estudi d'Arquitectura Toni Gironès, Tina Gregoric z Dekleva Gregoric Architects ze Słowenii, Mette Kynne Frandsen z pracowni Henning Larsen Architects A/S z Danii oraz Jonathan Sergison z brytyjskiego biura Sergison Bates Architects.

Przyglądając się dokładnie projektom, które znalazły się w ścisłym finale konkursu, realizacjom z Europy, Afryki, Ameryki Południowej czy Azji wyraźnie dostrzec można kilka dominujących trendów. Oto one.

Trend: lokalna tradycja 

Nowa, dobra architektura wykorzystuje lokalny kontekst, inspiruje się kulturą otoczenia i jego tradycja. Ten trend znalazł odbicie w projekcie Wydziału Radia i Telewizji im. Krzysztofa Kieślowskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, co doceniło jury przyznając architektom Grand Prix oraz Nagrodę w kategorii Sharing Public Spaces. Autorami projektu były pracownie BAAS arquitectura z Hiszpanii oraz Grupa 5 architekci i Małeccy biuro projektowe z Polski.

Budynek uczelni został wpisany w gęstą zabudowę. Do sąsiednich brył dopasowano go nie tylko gabarytami i wysokością, ale również budulcem – wzniesiono go bowiem z cegieł w odcieniach brązu i szarości. Dzięki temu architektom udało się idealnie połączyć nowy gmach ze stojącym na działce śląskim familokiem, który stał się integralną częścią wydziału.

Zobacz także: Wydział Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z Nagrodą Główną konkursu Wienerberger Brick Award 2020>>

Trend, jakim jest inspiracja tradycją regionu, znalazł też odbicie w zwycięskim projekcie w kategorii “Living together” – w prototypie Village House, wiosce tanich domów zaprojektowanych przez Rafi Segal, MIT Rwanda Workshop Team (USA) wraz z Rwanda Housing Authority (Rwanda). To przykład zrównoważonej architektury. Domy mają po ok. 68 metrów kwadratowych. Przestrzeń można dowolnie kształtować - rwandyjskie rodziny są z reguły duże. Dzięki systemowi zbierania wody deszczowej z dachu, eliminuje się długie wędrówki do punktów wodnych. Zewnętrze ściany są z cegieł, a wewnętrzne z paneli ze sprasowanych włókien słomianych.  Budynki można dowolnie łączyć, tworząc rozmaite formy urbanistyczne, ale zawsze odwołując się do lokalnej tradycji rwandyjskich wiosek. 

Trend: lekkość i ażur

Kiedyś cegła wykorzystywana była do wznoszenia solidnych, jednolitych murów i ścian. Od kilku już lat tworzy się z niej niestandardowe, ażurowe konstrukcje i łączy się ją z lekkimi materiałami. Takie właśnie nowoczesne ułożenie cegieł znajdziemy w nagrodzonym projekcie z Polski.  Ażurowa, ceramiczna fasada Wydziału Radia i Telewizji im. Krzysztofa Kieślowskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach stała się znakiem rozpoznawczym budowli. Elewacja została wykonana z setek ażurowych kształtek ceramicznych. Podstawą pomysłu było iberyjskie rozwiązanie tworzenia ażurowych elewacji – zasłon, chroniących wnętrza przed nadmiernym nasłonecznieniem. „Koronkowa” ściana w Katowicach jest udaną próbą wkomponowania elementów tradycyjnej śródziemnomorskiej architektury w śląską zabudowę. 

Ażurowe ceglane ściany, które stały się kluczowym elementem estetyki całej bryły, wykorzystano także w projekcie miejskiej biblioteki w Heidenheim (Niemcy) projektu Maksa Dudlera. Bryła składa się z połączonych niskich budynków, odwołujących się do niewysokiej zabudowy miasta. Na tle ścian wyróżniają się wielkoformatowe okna. Elewacja powstała z jasnobeżowej cegły, nawiązującej kolorystyką do wznoszącego się nad centrum miasta Zamku Hellenstein (Schloss Hellenstein). Dzięki zastosowaniu ręcznie wytwarzanego klinkieru, na elewacji powstaje gra jaśniejszych i ciemniejszych odcieni beżu. Charakter muru podkreśla nieregularny kształt klinkieru oraz rodzaj zaprawy spoinowej. Dzięki reliefowej fakturze duże, zamknięte powierzchnie ceglanych ścian wydają się nieco bardziej powściągliwe. Na krańcach budynku oraz na parterze zastosowano murowaną, perforowaną, półprzezroczystą cegłę, która potęguje rzeźbiarski, monolityczny charakter bryły. 

Trend: naturalność

Wśród projektów walczących o tegoroczne nagrody pojawił się nowy trend - wykorzystywanie jasnych, zgaszonych barw w odcieniach beżów i szarości. Rzadziej pojawiały się jaskrawe czerwienie. Również kolory spoin były spójne z cegłą, a nie kontrastowe.

Świetnym przykładem tej tendencji jest KULT, czyli Centrum Historii Kultury w regionie Westmünsterland w Niemczech (Cultural Center Westmünsterland). Firma Pool Leber Architekten stworzyła w mieście Vreden zespół muzealny, który sam w sobie przypomina małe miasto. Jego kompozycja podąża za dawnymi murami miejskimi. Poszczególne budynki zręcznie łączą zarówno zabytkowe budowle z XIV i XVI wieku, jak i nowe budowle. Bryły różnią się wysokością i wymiarami, a ich dachy o różnych nachyleniach rysują ekspresyjną linię. Ukłonem w tradycji miasta jest wykorzystanie w elewacjach beżowych cegieł, pochodzących z cegielni niedaleko Vreden. Ściany w jednolitej barwie ze spoinami w tym samym kolorze podkreślają naturalność i elegancję budowli.

Trend: niedoskonałość i nieregularność

Tegoroczny konkurs Wienerberger Brick Award pokazał nową tendencję architektury - odejście od gładkiej faktury cegły, na rzecz tych „niedoskonałych”, ręcznie formowanych, o nieregularnym kolorze i kształcie. Przykładem tego trendu jest Tiny Towers w Królestwie Niderlandów, według projektu House of Architects. Na jednej działce, zamiast jednego domu, powstają trzy kilkukondygnacyjne (nawet i sześciopiętrowe) domy, po 50 mkw. każdy. Prototyp domu, którego ściany przypominają ręcznie wyrabiane cegły z podłużnym wgłębieniem, powstał na terenie EXPO w Almere Poort w Holandii. Bryła poprzez niedoskonałość i nieregularność materiału użytego na fasady, przywodzi na myśl gigantyczną rzeźbę plenerową. 

---

Cegła jest jednym z najpopularniejszych materiałów stosowanych w budownictwie. Ale ten tradycyjny materiał wcale nie jest przestarzały. Może być wykorzystany w nowoczesnych projektach, a nagradzane bryły z niego wznoszone są najlepszym tego przykładem.