Ogrody Turii w Walencji. Dawne koryto rzeki zamienili w piękny park

Rzeka Turia - dlaczego zmieniono jej bieg?

Rzeka Turia, która przepływała kiedyś przez Walencję, wypływa ze źródeł w pasmie Muela de San Juan w prowincji Teruel, Aragonia w Hiszpanii. Po 280 km uchodzi do Zatoki Walenckiej w Morzu Śródziemnym. Rzeka przecinała miasto z zachodu na wschód, granicząc z jej historycznym centrum.

Turia często wylewała, wyrządzając Walencji ogromne szkody. W latach 1321-1957 naliczono aż 75 powodzi. W październiku 1957 roku miała miejsce gran riada de Valencia (Wielka powódź w Walencji). W jej wyniku zniszczone zostało 75 proc. zakładów produkcyjnych, 5800 domów mieszkalnych, a śmierć poniosło co najmniej 81 osób. Po tych tragicznych wydarzeniach generał Francisco Franko zapowiedział odbudowę miasta i rozwiązanie problemu.

21 grudnia 1961 roku Cortes Españolas (Parlament Hiszpański) jednogłośnie uchwalił wprowadzenie w życie Plan Sur (Plan Południe). Przewidywał on przesuniecie koryta rzecznego poza granice miasta, ponad 3 kilometry od naturalnego. Realizacja śmiałej koncepcji rozpoczęła się w 1964 roku. Po dziewięciu latach, w 1973 roku Turia popłynęła nowym korytem. W mieście pozostało po niej siedmiokilometrowe zagłębienie.

Ulica czy park?

Początkowo planowano poprowadzenie w osuszonym korycie rzeki szerokiej arterii komunikacyjnej. Mieszkańcy jednak zaprotestowali, wskazując potrzebę stworzenia w mieście terenów zielonych. Władze miasta skłoniły się do postulatów walencjan i starym korycie powstał Park Jardi del Turia (Ogród Turii), zielona przestrzeń, unikalna w skali światowej. Otwarcie gigantycznego parku miało miejsce w 1986 roku. 

Na całej długości dawnego koryta rzeki powstały boiska, siłownie, place zabaw i skateparki otoczone palmami, drzewami pomarańczami, lasami sosnowymi i rabatami róż. W jednym końcu znajduje się Biopark (zoo przypominające afrykańską sawannę), w drugim - podwodny świat w oceanarium.

Charakterystycznym punktem Ogrodów Turii jest gigantyczny Guliwer z powieści Jonathana Swifta. To 70 - metrowa zjeżdżalnia w formie leżącego Guliwera. 

Od 1998 roku w ogrodach rozrasta się Miasteczko Sztuki i Nauki (Ciutat de les Arts i les Ciències), stanowiące obecnie centrum kulturalne Walencji. Gigantyczny kompleks został zaprojektowany przez Santiago Calatravę i Felixa Candellę. Większość futurystycznych budowli otwarto pomiędzy 1998 a 2005 rokiem. Już sama ich architektura stała się celem turystyki kulturowej. Pierwszym ukończonym obiektem było L’Hemisferic, z planetarium i kinem. Do najbardziej znanych należy Pałac Sztuki im. Królowej Sofii i Muzeum Nauki Księcia Filipa. 

Przeczytaj więcej o dzielnicy przyszłości w Walencji>>

Ogrody Turii są niedostępne dla samochodów. Jedynym świadectwem na niegdysiejszą obecność rzeki na tym terenie jest 18 mostów, biegnących nad ścieżkami spacerowymi. Są wśród nich mosty: San José (XVII w.), Serranos (XVI w.), Trynidad (XV w.), El Real (XVI wiek) i El Mar (XVI wiek). Nowsze to Puente de la Exposición, 9 d'Octubre, Las Flores i l'Assut d'Or, zaprojektowane przez Santiago Calatrave, a także most Las Artes, obok IVAM (Walencki Instytut Sztuki Nowoczesnej) autorstwa Normana Fostera i Ángel Custodio autorstwa Arturo Piera.

Ogrody Turii są przykładem, że ogromna interwencja w środowisko, jaką jest niewątpliwie przesunięcie koryta rzeki, wcale mnie musi go dewastować. Wręcz przeciwnie – miasto zostało ochronione przed zalewaniem, zyskując przy tym duże tereny rekreacji i liczne obiekty kultury.