Odbudowa Pałacu Saskiego. Oto zwycięski projekt pracowni WXCA

Odbudowa zburzonego w 1944 r. Pałacu Saskiego budzi sporo kontrowersji. Pierwszy raz pomysł ten ogłosiły władze w 2018 roku podczas obchodów stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Ostateczna decyzja zapadła latem 2021 roku. W marcu 2023 roku ogłoszono międzynarodowy konkurs na opracowanie koncepcji odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej. Zwyciężył projekt uznanego warszawskiego biura WXCA.

W nagrodzonej koncepcji historia miejsca została wyrażona językiem współczesnym. Zdaniem architektów WXCA „odbudowa nigdy nie jest jedynie odtworzeniem murów i estetyki z przeszłości. Stanowi raczej proces przywracania lub kształtowania na nowo tożsamości miasta przy jednoczesnym zaznaczeniu wagi i wpływów współczesności”.

Koncepcja WXCA nie jest zatem powrotem do tego co było, ale dialogiem pomiędzy pamięcią a aktualnymi potrzebami i uwarunkowaniami.

Odbudowa Pałacu Saskiego: czytelne wyodrębnienie Grobu Nieznanego Żołnierza

Architekci zaproponowali zespół brył w formie zewnętrznej z 1939 roku. Projekt zakłada ekspozycję zachowanych, oryginalnych elementów dekoracyjnych. Jednym z najtrudniejszych wymagań konkursowych było czytelne wyodrębnienie Grobu Nieznanego Żołnierza. W koncepcji pracowni WXCA odrębność pomnika będzie podkreślona poprzez wyraźną, nieregularną linię styku, symbolizującą powojenną wyrwę oraz poprzez różnicę w odcieniach materiałów zastosowanych w odbudowanej kolumnadzie.

Odbudowa Pałacu Saskiego: ekspozycja piwnic i nadbudowa kamienicy

Wymogiem konkursowym było również ekspozycja zachowanych piwnic Pałacu Saskiego, wpisanych w 2007 roku do rejestru zabytków. Tę przestrzenią będzie parter sąsiadujących z Grobem skrzydeł. Nowym elementem w architekturze budynków będzie nadbudowa kamienicy przy ul. Królewskiej 8 w formie oplecionej roślinami ażurowej pergoli. Cała budowla ma powstać z zastosowaniem tektoniki fasad oraz z użyciem tradycyjnych materiałów wykończeniowych.

Odbudowa Pałacu Saskiego: przestrzeń publiczna

Odbudowa będzie okazją do uporządkowania wewnętrznej struktury całego kompleksu budynków. Architekci zaproponowali układ wewnętrznych dziedzińców – pierwotnie pełniących funkcje zaplecza – jako połączonych ze sobą przestrzeni publicznych. Dziedzińcom nadano współczesny wyraz architektoniczny, odwołujący się do proporcji i geometrii historycznych form. Skonstruowano prześwity, które będą przedłużeniem przestrzeni ulic i placów, zapewniając swobodę poruszania się we wszystkich kierunkach. Dzięki temu zabiegowi kubatura Pałacu i kamienic nie będzie stanowić bariery urbanistycznej i jak nigdy dotąd będzie zintegrowany z miastem.

---

Koncepcja odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej

Zespół WXCA: Szczepan Wroński, Andrzej Bulanda, Małgorzata Dembowska, Krzysztof Moskała, Piotr Hardt, Zuzanna Wodowska, Maja Przewoźnik, Jakub Hlebowicz, Michał Czerwiński, Agnieszka Roś, Nina Wojtczuk-Hejduk, Maciej Wewiór
Współpraca:
Konstrukcja/rozwiązania instalacyjne – Buro Happold: Sławomir Pastuszka, Paweł Lisiak
Komunikacja – Jan Jakiel
Socjologia – Krzysztof Janas
Akustyka/ technologia sceniczna – Piotr Kozłowski, Bartosz Zawieja, Bartłomiej Konik
Architektura Krajobrazu – Patryk Zaręba, Agnieszka Gasparska
Konserwacja zabytków – Małgorzata Pastewka
Ochrona ppoż. – Marek Dudek
Wizualizacje – Plankton Group