Nowoczesny budynek naukowo - badawczy PAN w Mikołajkach. To projekt pracowni ArchitecTHOR

Stacji Hydrobiologiczna PAN w Mikołajkach powstała w 1951 roku. To pierwsza powojenna terenowa stacja Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego. Pracownicy korzystali z wybudowanego jeszcze w 1938 roku pensjonatu „Kurhaus Nikolaiken”, prowadzonego przez handlowca Rudolfa Bomboscha.Na działce, na styku Jeziora Mikołajskiego i Puszczy Piskiej znajdują się też inne budynki naukowo-badawcze, techniczne, pomocnicze i mieszkalne służące obsłudze Stacji. Potrzebny był jednak nowy obiekt. Instytut Biologii PAN rozpisał więc konkurs architektoniczny. Zwyciężył projekt pracowni architecTHOR - Krzysztof Hajduczenia. W nowym budynku będą laboratoria biochemiczne i biologii molekularnej, także sala operacyjna i pracownie mikrodysekcji laserowej, mikroskopowe oraz komputerowe.

Architekci z pracowni architecTHOR zaproponowali modernistyczny pawilon – „budynek maszynę”, będący tłem dla mających odbywać się w nim i na terenie stacji prac naukowo- badawczych. Podpiwniczony budynek w kształcie prostopadłościanu o proporcjach podstawy zbliżonych do 1:3 ma dwie kondygnacje naziemne. Na dachu znalazł się taras wyłożony drewnem oraz przesłonięty metalową pergolą. Lekkości bryle dodaje ulokowanie otworów okiennych pierwszego piętra w głębokich, kwadratowych loggiach.

Wnętrze budynku zostało podzielone na pięć segmentów za pomocą czterech ścian, tak zwanych dividerów, przecinających bryłę. Występują one przed lico budynku, dzieląc nakryte daszkiem loggie na pierwszym piętrze. Jedna ze ścian działowych jest znacznie dłuższa od pozostałych i inaczej wykończona – to wejście do budynku. Od „zewnętrznej” strony znajdują się biura oraz pomieszczenia laboratoryjne, natomiast „na tyłach” umieszczono serwerownię oraz pomieszczenia dla infrastruktury towarzyszącej. 

Klatka schodowa została wysunięta z bryły na zewnątrz, aby nie tracić powierzchni użytkowej –można nią wejść na taras na dachu, zatopiony w koronach drzew rosnących tuż przy brzegu jeziora. Dzięki niej budynek zyskał efekt kaskadowości (szczególnie widoczny na elewacjach bocznych), który współgra z otaczającym terenem – wznoszącą się zadrzewioną skarpą poza budynkiem.

Do wykończenia pawilonu użyto trzech materiałów: szkła, stali corten i kamienia. Strefy: wejściowa, biurowa i laboratoryjna zostały otoczone fasadami szklanymi i panelami ze stali corten, która kolorem symbolizuje „czerwone dachy Mazur”. Inspiracją do wzorów wyciętych w panelach z corten’u były zdjęcia mikroskopowe neuronów. Powierzchnie serwerowni i klatki schodowej są wykończone kamieniem, co ma symbolizować trwałość i bezpieczeństwo. Ściana wyłożona kamiennymi  ciosami stanęła także przy wejściu do budynku.