Modernistyczne śródmieście Gdyni coraz bliżej wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO

Wielu badaczy architektury i dziedzictwa modernizmu uważa, że jakość architektury gdyńskiego śródmieścia, jego spójność urbanistyczna i wartości, które stoją za powstaniem miasta i portu pretenduje Gdynię do zajęcia miejsca na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Drogę Gdyni do stania się oficjalnym pretendentem do tej prestiżowej listy można podzielić na klika etapów. Prawie dwadzieścia lat temu w ramach Urzędu Miasta został powołany specjalny zespół, Miejskie Biuro Konserwatora Zabytków. Był to pomysł ówczesnego wiceprezydenta dr inż. arch. Marka Stępy. Stanowisko Miejskiego Konserwatora Zabytków od tamtego czasu piastuje nieprzerwanie dr hab. inż. arch. Robert Hirsch, profesor na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. Biuro pod jego kierunkiem zajęło się systematyczną pracą na rzecz ochrony i zachowania dziedzictwa modernizmu i jego popularyzacją. Dzięki tym wysiłkom w 2007 roku śródmieście Gdyni zostało wpisane do rejestru zabytków, a w 2015 roku modernistyczny układ śródmieścia Gdyni został uznany za Pomnik Historii. To najwyższa kategoria ochrony zabytku, jaka jest stosowana w Polsce.

Wpis śródmieścia Gdyni na tentatywną listę UNESCO poprzedziły także prace nad samym wnioskiem, prowadzone i sfinalizowane przez dr inż. arch. Marka Stępę, wieloletniego wiceprezydenta Gdyni, który obecnie jest pełnomocnikiem prezydenta Gdyni do spraw projektów strategicznych. Po jego przygotowaniu został on poddany drobiazgowej weryfikacji przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, następnie przez Polski Komitet ds. UNESCO, wreszcie zatwierdzony przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ostatecznego zgłoszenia dokonuje zawsze rząd danego państwa i tak też było w tym przypadku. Po zgłoszeniu wniosku Gdyni o wpis, UNESCO dokonało jego pozytywnej weryfikacji i od dnia 26.09.2019 r. Gdynia znajduje się wśród pięciu polskich kandydatów. Aktualnie, łącznie ze śródmieściem Gdyni, na liście tentatywnej znajduje się 5 miejsc z Polski, z czego dwa to miejsca cenne przyrodniczo (Pierwotne lasy bukowe Karpat i Przełom Dunajca w Pieninach), a trzy to obiekty i miejsca związane z kulturą i działalnością człowieka: modernistyczne śródmieście Gdyni, Kanał Augustowski i Gdańsk – Miasto Pamięci i Wolności.

Polska ma na właściwej Liście Światowego Dziedzictwa 16 wpisów - 15 obiektów i miejsc kulturowych i jeden obszar przyrodniczy. W województwie pomorskim znajduje się do tej pory tylko jeden obiekt – zamek w Malborku. Z pewnością już niedługo Gdynia ma realne szanse na znalezienie się w tym prestiżowym gronie.