Kuchenna ergonomia

Dlaczego kuchnia przypomina fabrykę? Po pierwsze dlatego, że powstaje w niej produkt, czyli posiłek, a po drugie przygotowuje się go zazwyczaj w podobny sposób – niemal jak na taśmie produkcyjnej. Najpierw zbieramy komponenty (przynosimy zakupy do domu), następnie za pomocą narzędzi obrabiamy je (myjemy, kroimy, mieszamy itd.), a na końcu gotujemy. Ten cykl narzuca podział przestrzeni kuchennej na strefy – zapasów, przechowywania, mycia, obróbki oraz gotowania.

W ergonomii ważna jest również kolejność umieszczenia poszczególnych stref. Tuż przy wejściu powinna znaleźć się strefa zapasów, za nią przechowywania naczyń, następnie mycia i obróbki, a na końcu gotowania. Takie ich ułożenie odzwierciedla proces powstawania posiłku. Jeśli zachowamy tę kolejność, mniej nachodzimy się podczas gotowania. Oczywiście rozmieszczenie stref może być różne w zależności od kształtu zabudowy kuchennej.

Na rysunku poniżej schemat rozmieszczenia stref w kuchni z zabudową kształcie litery „L”, która jest jedną z najwygodniejszych. Czasem jednak musimy urządzić kuchnię inaczej. Poniżej wady i zalety kuchennej zabudowy w najbardziej popularnych kształtach.

• Zabudowa w linii prostej. Często spotykana zwłaszcza w kuchniach otwartych na salon, jednak najmniej wygodna – musimy chodzić wzdłuż zabudowy przez cały czas przygotowywania posiłku, a niektóre strefy są od siebie dość mocno oddalone.

• Zabudowa dwurzędowa. Sprawdzi się w pomieszczeniu, w których odległość pomiędzy przeciwległymi ścianami wynosi co najmniej 240 cm. Wówczas przestrzeń pomiędzy szafkami wyniesie 120 cm, co zapewni wygodną komunikację. Układ ten jest dość wygodny – by zmienić strefę, wystarczy się obrócić.

• Zabudowa w kształcie litery „U”. Zbliżona do dwurzędowej, ale bardzie funkcjonalna, ponieważ pozwala na wykorzystanie trzeciej ściany, na której można urządzić blat roboczy lub wstawić zlewozmywak. Dzięki takiej zabudowie możemy zagospodarować narożniki szafkami, które pomieszczą wiele przedmiotów.

• Zabudowa w kształcie litery „G”. Zarezerwowana jest dla zamkniętych, raczej dużych pomieszczeń. Pozwala na optymalne wykorzystanie przestrzeni i jest niezwykle wygodna podczas przygotowywania posiłku.

Podział na strefy i ułożenie ich w odpowiedniej kolejności nie wystarczy, by uczynić z kuchni dobrze działającą fabrykę, liczy się również odpowiednie zagospodarowanie poszczególnych stref.

Kuchenna ergonomia: strefa zapasów i przechowywania

W niej powinna stanąć lodówka. Najlepiej, gdy znajdzie się blisko wejścia. Warto tu też zaplanować blat lub stół, na który można odłożyć siatki z zakupami. Dla produktów, które nie muszą być przechowywane w warunkach chłodniczych, przygotuj miejsce w szafkach. Część z nich może być w pobliżu, jednak strefy zapasów i przechowywania są raczej umowne, bo wiele produktów i naczyń przechowujemy w różnych miejscach w kuchni, zazwyczaj tam, gdzie są najczęściej wykorzystywane.

Kuchenna ergonomia: strefa zmywania

Urządzając tę przestrzeń, warto przemyśleć swoje potrzeby. Wieloosobowej rodzinie z pewnością przyda się zlewozmywak dwukomorowy. Nie musisz z niego rezygnować nawet, gdy masz mało przestrzeni do dyspozycji – jeśli wyposażysz go w deskę zakrywającą jedną komorę, zyskasz dodatkową przestrzeń do pracy. Równie istotny jest wybór baterii zlewozmywakowej. Najprostszy model z pewnością będzie niedrogi i funkcjonalny, pod warunkiem, że nie gotujesz w domu zbyt często. Jeśli jednak w kuchni spędzasz sporo czasu na przygotowywaniu posiłków, zastanów się nad modelem z wyciąganą wylewką i funkcją prysznica. W tej przestrzeni niezbędne jest też miejsce z koszem na śmieci oraz szuflada, która pomieści chemię i akcesoria do zmywania. Jeśli dysponujesz większą ilością miejsca, nie rezygnuj ze zmywarki – zaoszczędzi ona twój czas.

Kuchenna ergonomia: stefa obróbki

To oczywiście blat. Największy jego fragment zazwyczaj łączy zlewozmywak i płytę grzejną (takie rozwiązanie jest najbardziej funkcjonalne). Wygodną pracę zapewni przestrzeń szeroka na min. 80 cm i głęboka na 60 cm. Oczywiście nie we wszystkich wnętrzach uda się aż tyle miejsca wygospodarować, w takim wypadku warto umieścić w kuchni kilka mniejszych przestrzeni roboczych, np. po drugiej stronie płyty grzejnej lub obok lodówki. W szafkach pod blatem warto umieścić te akcesoria i naczynia, których najczęściej używasz przy przygotowywaniu posiłków – deski do krojenia, noże, stolnice, wałek, miski itp., natomiast nad blatem możesz powiesić reling z ręcznikiem papierowym, folią spożywczą lub przyprawami.

Kuchenna ergonomia: strefa gotowania

Tutaj koniecznie musi znaleźć się płyta grzejna. Dobrze, gdy po obu jej stronach wygospodarujesz miejsce na blat o szer. min. 40 cm, na który odłożyć można garnek. Często pod płytą montowany jest piekarnik, jednak nie jest to najwygodniejsze rozwiązanie. Jeśli urządzenie to umieścisz w zabudowie słupkowej na wysokości blatu lub odrobinę niżej, nie będzie trzeba się schylać, by potrawę włożyć lub z niego wyjąć. W strefie gotowania często też montowana jest kuchenka mikrofalowa lub ekspres do kawy, o ile są to urządzenia do zabudowy.