Karl-Marx-Hof w Wiedniu - najdłuższy budynek mieszkalny na świecie

Karl-Marx-Hof wybudowano w latach 1927-1930. Budynek zaprojektował Karl Ehn, uczeń Otto Wagnera - czołowego austriackiego architekta i urbanisty okresu secesji i początku modernizmu. Budynek powstał w ramach Wiedeńskiego Programu Mieszkaniowego, wprowadzonego przez lokalne władze, w których, do czasu przewrotu z 1934 roku, większość stanowili socjaldemokraci. Jest ikoną tzw. Czerwonego Wiednia.

Karl-Marx-Hof: najdłuższy budynek świata stanął na podmokłym terenie

Pod budowę wyznaczono teren trudny do zagospodarowania, bo wcześniej znajdowało się na nim boczne koryto Dunaju. Pierwszy zlecenie na zaprojektowanie budynku dostał austriacki architekt Clemens Holzmeister, jednak jego propozycja nie spotkała się z aprobatą władz miasta. Drugi był Karl Ehn. Architekt zaproponował budynek składający się z kilku połączonych skrzydeł, z trzema wewnętrznymi dziedzińcami. Poszczególne bloki miały po trzy, cztery, pięć i sześć kondygnacji. Karl Ehn część konstrukcji postawił na słupach wbitych w ziemię (co nie zapobiegło osiadaniu bocznego skrzydła).

Karl-Marx-Hof: robotnicza prowokacja, czyli ikona Czerwonego Wiednia

Ponad 1000-metrowa budowla z czerwonymi elementami w głównej elewacji dla wielu wiedeńczyków była architektoniczną prowokacją (Döbling była uznawana za mieszczańską dzielnicę). Czerwone są arkady, balkony nad nimi i wieże, reszta głównej fasady przybiera delikatny kolor żółty. Elewacje od strony wewnętrznej mają mają barwę żółtą lub jasnoniebieską. Czerwony kolor fasady, ogromne łuki z wieżami i rzeźby były postrzegane jako manifest Czerwonego Wiednia i symbol wyemancypowanej siły robotniczej. Z kolei reprezentacyjny projekt centralnego skrzydła, monumentalne główne wejścia i elementy dziedzińca przywołują architekturę pałacu. Nic więc dziwnego, że budynek nazwano pałacem dla robotników.

Karl-Marx-Hof: rzeźby nad arkadami

Budynek jest podparty sześcioma szerokimi na 12 metrów arkadami, nad którymi górują niebieskie wieże – maszty flagowe. Pionowe, liczne detale architektury spinają elewację. W środkowym skrzydle nad arkadami znajdują się cztery rzeźby dłuta Josefa Franza Riedla, które symbolizują fundamenty, zdrowego, wspólnego, socjaldemokratycznego życia, czyli wolność, troskę, oświecenie i kulturę fizyczną. Przed kompleksem zaś stanęła rzeźba Otto Hofnera. Podobno na jednym z podwórek umieszczono też niewielkie popiersie patrona – Karola Marksa, ale nikt nie wie, co się z nim stało.

Karl-Marx-Hof: "miasto" w bloku?

W Karl-Marx-Hof znajdowały się 1 382 mieszkania po 30-60 mkw. -jedno- i dwupokojowe, każde z kuchnią. Toaleta i łazienka były wspólne dla wszystkich mieszkańców piętra. Kuchnia miała podłączenie do zimnej wody, a prąd był doprowadzony do wszystkich mieszkań. W niektórych lokalach były balkony. W bloku zamieszkało ok. 5 tys. osób. Lokalami mieszkalnymi zabudowano jednak tylko 18,5 proc. ogromnej działki. Resztę przeznaczono na tereny zielone i place zabaw. W kompleksie znalazły się też dwie centralne pralnie wyposażone w pralki oraz oddzielne pomieszczenia do suszenia i prasowania, dwie kawiarnie, dwa przedszkola, dwanaście ośrodków doradczych, dom dla młodzieży, biblioteka, klinika stomatologiczna, ambulatorium, apteka, poczta, kilka praktyk medycznych i kawiarnie.

Karl-Marx-Hof: muzeum w łaźni

W 1934 roku w czasie powstania lutowego w budynku zabarykadowali się robotnicy, sprzeciwiający się przejęciu władzy przez nacjonalistów z Austriackiej Partii Chrześcijańsko-Społecznej. W czasie starć z bojówkami zginęło wówczas kilkanaście osób, co upamiętnia tablica na jednym z budynków. Po tych wydarzeniach w 1935 roku zmieniono nazwę budowli na Karl Biedermannmannhof (Karl Biedermann był dowódcą Haimwery, ugrupowania nacjonalistycznego, które brało udział w ataku na Karl-Marx-Hof). W latach 1938–1945 budynek nosił nazwę Heiligenstädter Hof (nazwa ulicy przy której stoi).

W czasie II wojny budynek został uszkodzony. Wyremontowano go w latach 50. XX wieku. Kolejny remont przeprowadzono w latach 80. W budynku zainstalowano windy, a część mieszkań połączono w jedno. W każdym znalazły się łazienki. Ostatni remont Karl-Marx-Hof przeszedł w 2010 roku – odnowiono wówczas beżowo-brzoskwiniową fasadę. Wtedy też w pomieszczeniach dawnej pralni nr 2 otwarto Muzeum „Das Rote Wien im Waschsalon” (Muzeum „Czerwonego Wiednia”).

Karl-Marx-Hof: najdłuższy budynek mieszkalny w filmie

Niecodzienną architekturę budowli wykorzystała m.in. włoska reżyserka Liliana Cavani w filmie z 1974 roku „Nocny portier”. W Karl Marx-Hof mieszkał główny bohater obrazu- Maximilian Theo Aldorfer, był oficer SS w obozie koncentracyjnym, a po wojnie portier w eleganckim hotelu w Wiedniu. W rolę Maxa wcielił się Dirk Bogarde.