German Design Awards dla Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego

Nagrody Niemieckiej Rady Wzornictwa dla Kompleksu Muzealnego w Warszawie

Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego, rok po oficjalnym otwarciu swoich nowych siedzib dla publiczności, przyciągają spojrzenia całego świata. W ostatnich miesiącach zaprojektowany przez pracownię WXCA kompleks muzealny w Warszawie zdobył szereg renomowanych, międzynarodowych nagród architektonicznych – stając się tym samym nową architektoniczną wizytówką stolicy Polski.

Z końcem roku praca projektowa polskich architektów została ponownie doceniona zagranicą, wieńcząc okres pełen sukcesów o światowym zasięgu. Polskie muzea otrzymały jedno z najbardziej rozpoznawalnych i cenionych wyróżnień w dziedzinie architektury i projektowania – nagrody German Design Awards 2025. Nagrody te od ponad 10 lat wręczane są przez German Design Council, czyli Niemiecką Radę Wzornictwa – organizację powołaną przez niemiecki parlament w 1953 r., która aktualnie jest jednym z najbardziej uznanych globalnych ośrodków specjalizujących się w popularyzacji wiedzy z dziedziny designu.

Co roku German Design Council we współpracy z międzynarodowym gronem niezależnych ekspertów nagradza najwyższej jakości design w trzech kategoriach projektowych: „Excellent Product Design”, „Excellent Communications Design” oraz “Excellent Architecture”. Zwycięzcy wybierani są w kilkuetapowym procesie podczas dwudniowego posiedzenia jury, przy uwzględnieniu kryteriów oceny takich jak koncepcja projektowa, jakość wykonania, funkcjonalność, kontekst i zrównoważenie.

W jury tegorocznej edycji znaleźli się zarówno architekci i projektanci, jak i przedstawiciele edukacji, nauki i biznesu (łącznie reprezentujący 16 narodowości), w tym m.in. Nguyen Henriksen, Partner w pracowni Dorte Mandrup, Tina Kortmann, Zastępca Dyrektora w pracowni UNStudio, Julie Hjort, Dyrektor ds. Zrównoważonej Transformacji w Danish Design Centre czy Juliet Kavishe, Zastępczyni Prezesa International Council of Design. Jak podają organizatorzy konkursu, do wszystkich kategorii konkursowych tegorocznej edycji zgłoszone zostały projekty z 59 różnych państw.

Zaprojektowane przez pracownię WXCA siedziby Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego otrzymały nagrody w kategorii „Excellent Architecture”, zdobywając uznanie jury dla kunsztu architektury i wielofunkcyjności każdego z obiektów, a także społecznego i symbolicznego wymiaru przedsięwzięcia, jakim jest realizacja reprezentacyjnego kompleksu muzealnego w Warszawie. W zamyśle autorów obie siedziby stanowią bowiem jedną kompozycyjną i funkcjonalną całość – zespół obiektów kultury o ogólnopolskim znaczeniu w historycznej przestrzeni Cytadeli Warszawskiej.

Wręczenie nagród będzie miało miejsce 07.02.2025 r. we Frankfurcie nad Menem, gdzie swoją siedzibę ma German Design Council.

Jedno z najpiękniejszych muzeów świata

Nagrody German Design Awards to nie pierwsze wyróżnienie o globalnej randze, które zostało przyznane w tym roku polskim muzeom. Przed kilkoma miesiącami Komitet Selekcyjny Prix Versailles (Nagrody Wersalskiej) umieścił Muzeum Historii Polski na liście „World’s Most Beautiful Museums 2024”. Z początkiem grudnia w siedzibie UNESCO w Paryżu reprezentanci pracowni WXCA wspólnie z przedstawicielami instytucji oficjalnie przyjęli ten prestiżowy tytuł z rąk jury. W Komitecie Selekcyjnym nagrody zasiadały takie sławy architektury jak Daniel Libeskind czy Sou Fujimoto. Na liście laureatów znalazło się 7 nowo otwartych „najpiękniejszych muzeów świata”, z Muzeum Historii Polski jako jedynym obiektem muzealnym z regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Jurorzy docenili autorską koncepcję architektoniczną WXCA z jej intrygującą, wielowarstwową symboliką, a także perfekcję wykonania samej bryły, przez autorów określaną mianem „kamiennego monolitu historii”:

„Misja muzeum została subtelnie wyryta na ścianach kamiennego monolitu Muzeum Historii Polski. Koncepcja pracowni WXCA zakładała pokrycie fasady płytami marmuru ułożonymi w poziome pasma, które podkreślają warstwową strukturę kamienia i zróżnicowanie poszczególnych kompozycji poprzez zmiany tonalności i faktury” – napisali w uzasadnieniu jurorzy Prix Versailles, podkreślając, że dzięki reliefom symbolicznie odnoszącym się do motywów z tradycji architektonicznej, goście mogą „wyczytać misję muzeum na jego fasadzie”.

Komitet Selekcyjny docenił również fakt tożsamościowej i wspólnototwórczej rangi otwarcia nowej siedziby Muzeum Historii Polski na Cytadeli Warszawskiej, oraz powstałego w przestrzeni zabytkowej fortyfikacji kompleksu muzealnego:

„Dzięki lokalizacji Muzeum Historii Polski na Cytadeli Warszawskiej, w bezpośrednim sąsiedztwie Muzeum Wojska Polskiego i Muzeum Katyńskiego, instytucja jeszcze mocniej splata się z historią kraju, stanowiąc jeden z największych i najnowocześniejszych kompleksów muzealnych w Europie”.

Przestrzeń celebrowania wspólnoty

Z końcem listopada w Barcelonie architekci WXCA odebrali zaś renomowaną nagrodę ULI Global Awards for Excellence 2024. Przyznawana od 1979 r. przez organizację Urban Land Institute nagroda jest jednym z najbardziej prestiżowych wyróżnień w branży nieruchomości. Jury konkursu ocenia nie tylko architektoniczną i urbanistyczną jakość realizacji, ale również takie aspekty inwestycji jak funkcjonalność i „user experience”, korzyści dla lokalnej i ponadlokalnej społeczności, parametry proekologiczne oraz ostateczny ekonomiczny „market performance” obiektu. Do tegorocznej edycji ULI Global Awards for Excellence zgłoszono 109 projektów z trzech regionów: Ameryk, Europy oraz Azji i Pacyfiku. Spośród nich jury wybrało 27 finalistów regionalnych, z których ostatecznie 7 zwyciężyło na poziomie globalnym – w tym Muzeum Historii Polski, które było jedyną inwestycją kultury w tym gronie.

„Muzeum Historii Polski wykazuje się doskonałością we wszystkich obszarach: od wyrazistej, a zarazem inkluzywnej architektury, poprzez świadome zastosowanie strategii zrównoważonego rozwoju, aspekt regeneracyjny i „placemaking”, po szeroki program edukacyjny instytucji. A co ważniejsze i tak istotne współcześnie, to jego znaczenie dla kultury i misja, której skala wykracza poza Warszawę i jest potężnym wektorem zmian” – można przeczytać w werdykcie.

Odnotowanym przez jury „potężnym wektorem zmian” jest historyczny moment otwarcia terenu Cytadeli Warszawskiej, który nastąpił w zeszłym roku wraz z otwarciem zaprojektowanych przez WXCA siedzib Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego. Tym samym zamknięty przez 200 lat teren XIX-wiecznej fortyfikacji powrócił na mapę Warszawy jako miejsce dedykowane kulturze i pamięci, przestrzeń prowadzenia społecznego dialogu i celebrowania wspólnoty, a także publiczny park służący codziennej rekreacji mieszkańców miasta wśród zrewitalizowanej zieleni.

Wydarzenie to zostało docenione przez krytykę architektury i opinię publiczną również na polskim gruncie. W tym roku Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego – właśnie jako jeden zespół muzealny – zostały jednym z laureatów Nagrody Architektonicznej POLITYKI. Dodatkowo Muzeum Wojska Polskiego zostało zwycięzcą Nagrody Architektonicznej Prezydenta Warszawy w kategorii „Architektura użyteczności publicznej” oraz otrzymało istotne wyróżnienia budowlane – Nagrodę Główną w konkursie Polski Cement w Architekturze i Nagrodę Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w konkursie Budowa Roku & Modernizacja XXI w. Nagrody te są wyrazem uznania nie tylko dla sięgającej do symboliki militarnej architektury, ale również rzemieślniczej precyzji wykonania fasady z betonu architektonicznego oraz technologicznego nowatorstwa (zbrojenie betonu nie prętami, a włóknem szklanym, co umożliwiło osiągnięcie niespotykanych dotąd wymiarów ścian).