Eksperymentalne osiedle domków z gruzobetonu w Warszawie. Powstało w latach 40. XX w.

Domków było pięć. Powstały w 1948 roku na zlecenie Instytutu Badawczego Budownictwa (od 1949 roku Instytut Techniki Budowlanej). Miały testować nowy materiał budowlany - "gruzobeton", czyli bloczki odlane z mieszaniny zmielonej tłuczki ceglanej i cementu.

Domki z gruzobetonu: zapomniany eksperyment

Każdy domek miał ok. 45 mkw. powierzchni i w założeniu miał mieścić cztero- lub pięcioosobową rodzinę pracownika IBB. Wnętrza miały identyczny układ, ale różniła je izolacja, pokrycia dachowe, a także inna forma bloczków. Domki oznaczono literami i tablicami informującymi o rodzaju zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych. Po zakończeniu prób technicznych IBB miał przekazać zabudowania Zakładowi Osiedli Robotniczych, ale chaos organizacyjny (m.in. likwidacja Ministerstwa Odbudowy pod który podlegał ZOR) sprawił, że… domki zniknęły z dokumentów. Nie doczekały nawet podsumowania eksperymentu.

Dalsze losy domków z gruzobetonu

Czas dowiódł jednak trwałości gruzobetonu, bo cztery domki (z pięciu) przetrwały, choć dwa są mocno zniszczone, jeden jest wyremontowany, a kolejny ma wybite drzwi od strony ulicy.

Tylko jeden jest dziś własnością miasta, pozostałe, wraz z otaczającymi je niewielkimi posesjami, przeszły w ręce prywatne. I choć uchwalony w 2009 roku plan miejscowy ustala, że budynki te mają zostać zlikwidowane, a działki włączone do parku, należałoby je wykupić, na co miasto nie ma pieniędzy.

Gruzobeton w odbudowie Warszawy

Przypomnijmy, szacuje się, że w Warszawie po wojnie było około 22 milionów metrów sześciennych gruzu powstałego po zniszczonych budynkach. Oprócz wykorzystywania gruzobetonu (np. przy budowie osiedla Koło II na Woli czy monumentalnego gmachu dzisiejszego Ministerstwa Rozwoju i Technologii przy placu Trzech Krzyży), z gruzów usypywane są kopce - np. Kopiec Powstania Warszawskiego, Górka Moczydłowska czy Górka Szczęśliwicka.

W 2004 roku Kopiec Powstania Warszawskiego i Park Akcji „Burza” został zrewitalizowany i stał się przestrzenią dostępną dla każdego. Architekci z pracowni topoScape i Archigrest zadbali aby było to miejsce pełne natury i refleksji nad trudną historią miasta. Pojawiły się tu m.in. ścieżki z wykonanymi z gruzobetonu "wąwozami" przypominającymi wojenne okopy, czy wyeksponowane elementy architektoniczne z ruin dawnej warszawy.  U podnóża kopca powstała również ekspozycja opowiadająca o znaczeniu i wykorzystaniu gruzu przy odbudowie Warszawy.

Przeczytaj także: Park Akcji „Burza” pod Kopcem Powstania Warszawskiego najlepszą przestrzenią publiczną w Europie. Mamy European Prize for Urban Public Space 2024>>

Park został zwycięzcą Europejskiej Nagrody dla Miejskiej Przestrzeni Publicznej. Park jest również laureatem kilku innych ważnych nagród – Grand Prix Nagrody Architektonicznej tygodnika „Polityka” oraz trzech Nagród Architektonicznych Prezydenta Warszawy w kategoriach: projektowanie przestrzeni publicznej, Grand Prix oraz Rozwiązania Proekologiczne.