Centralna Kolej Transandyjska. Jedno z najważniejszych osiągnięć światowej inżynierii jest dziełem Polaka

Ernest Malinowski urodził się 5 stycznia 1818 roku w Sewerynach na Wołyniu. Po powstaniu listopadowym rodzina wyemigrowała do Francji. W Paryżu z wyróżnieniem ukończył słynną na całą Europę uczelnię techniczną - École des Ponts et Chaussées. W 1851 roku otrzymał propozycję wyjazdu do Peru. Wraz z kilkoma cenionymi francuskimi inżynierami podpisał z peruwiańskim rządem sześcioletni kontrakt. Początkowo zajmował się organizacją szkolnictwa technicznego. Pracował też m.in. nad poprawą stanu ulic w kluczowych miastach i modernizacją Casa de Moneda w Limie (mennicy).

Ernest Malinowski w Peru

W 1858 roku przedłużył kontrakt z peruwiańskim rządem. Rok później, wraz z Mario Alleonem i Gerritem Backusem, zaprojektował mierzącą 74 km linię kolejową Pisco-Ico. W 1864 roku Ernestowi Malinowskiemu i dwóm innym inżynierom powierzono zaprojektowanie 277-kilometrowej linii kolejowej z portu w Chimbote do górskiej miejscowości Huare (ze względu na problemy finansowe poprzestano na 136-kilometrowym odcinku).

Po wojnie z Hiszpanią w 1865 roku, podczas której Malinowski opracował plan obrony portu Callao, w 1869 roku polskiemu inżynierowi zlecono opracowanie założeń techniczno-ekonomicznych połączenia rejonu Limy z zasobnym w minerały regionem Cerro de Pasco i żyzną doliną Jauja. Projekt Malinowskiego zakładał wykucie półek skalnych, na których miały zmieścić się tory. Na linii mierzącej 218 km miały powstać 63 tunele o łącznej długości 6000 m, a oprócz tego – 30 mostów i wiaduktów. Najwyższy punkt miał znajdować się na wysokości aż 4784 m n.p.m.

Centralna Kolej Transandyjska

Budowę linii rozpoczęto w 1872 roku od strony Callao. W pierwszym etapie - zagospodarowanie terenów nizinnych i wyżynnych, prace przebiegały bez większych utrudnień. Trudności pojawiły się, gdy budowniczowie dotarli do Andów. W pracach uczestniczyło ok. 10 tys. robotników. Warunki były wyjątkowo trudne. Materiały transportowano na grzbietach zwierząt i ramionach tragarzy. Budowniczych dziesiątkowała bartoneloza – choroba przenoszona przez moskity. Pracę przerwała wojna z Chile, która wybuchła w 1878 roku. Wznowiono je osiem lat później. Choć działania wojenne uszkodziły infrastrukturę kolei transandyjskiej, jednak najważniejsze wiadukty i mosty ocalały. I tak 10 stycznia 1893 roku nowa linią do La Oroya pojechał pierwszy pociąg. Na początku XX w. przedłużono linię do centrum przemysłu wydobywczego w Cerro de Pasco, a także do Huancayo w dolinie Jauja. Wszystkie trzy odcinki łącznie liczyły 332 km.

W 1908 roku transandyjska linia kolejowa została w całości zakończona (346 km długości). Prowadzi od poziomu oceanu – portu Callao w Limie, poprzez andyjską przełęcz Ticlio, gdzie osiąga wysokość 4818 m n.p.m., aż do Huancayo leżącego po drugiej stronie gór na wysokości 3260 m n.p.m. Na trasie z Limy do La Oroya wykuto 63 tunele o łącznej długości ponad 6 km oraz powstało 61 mostów i wiaduktów o łącznej długości około 2 km (najdłuższy wiadukt ma 175 metrów i łączy brzegi wąwozu Verrugas; jest podpierany na trzech filarach ze stalowych kratownic, z których najwyższy ma prawie 77 m).

Pobite zostały ówczesne rekordy dotyczące kolei, powstał m.in. najdłuższy (1177 m) i najwyżej na świecie usytuowany tunel (4781 m n.p.m.) oraz węzeł kolejowy (4818 m n.p.m.).

Ernest Malinowski zmarł w Limie 2 marca 1899 roku. W 1999 roku w najwyższym punkcie kolei transandyjskiej, na przełęczy Ticlio na wysokości 4818 m n.p.m. stanął pomnik jemu poświęcony. Pod godłami Peru i Polski umieszczono napis: "Ernest Malinowski 1818-1899. Inżynier polski, patriota peruwiański, bohater obrony Callao 1866, budowniczy Centralnej Kolei Transandyjskiej".

Rekord pobity

W 2006 roku zakończono budowę kolei tybetańskiej łączącej łącząca Xining (chińskie miasto w prowincji Qinghai) z Lhasą, stolicą Tybetańskiego Regionu Autonomicznego. Jest to obecnie najwyżej położony szlak kolejowy na świecie. Stacja Tanggula znajdująca się na wysokości 5068 m n.p.m. jest najwyżej położoną stacją kolejową na świecie. Ale dzieło polskiego inżyniera, biegnąca przez Andy sieć kolejowa, wciąż jest uważana za jedno z najważniejszych osiągnięć światowej inżynierii.