Budynek Kina Relax wpisany do rejestru zabytków

Budynek kina Relax przy ul. Złotej 8 w Warszawie, powstawał w latach 1965-1970. Zaprojektował go Zbigniew Wacławek we współpracy z Andrzejem Kaliszewskim i Zbigniewem Gąsiorem. Ta oryginalna bryła jest integralną częścią zespołu Ściany Wschodniej, określanej często „najważniejszym miastotwórczym projektem o wielkomiejskim charakterze, zrealizowanym w PRL”.

W uzasadnieniu wpisu do rejestru zabytków, zamieszczonym na stronie internetowej prof. Jakuba Lewickiego czytamy:  "Budynek kina został umiejętnie wkomponowany w przestrzeń urbanistyczną. Niewielka w stosunku do otaczającej zabudowy wysokość kina pozwoliła na otwarcie przestrzeni przy pasażu dla pieszych za Domem Handlowym „Junior”. Efekt ten wzmocniło zastosowanie parterowych kiosków handlowych (większość o współczesnym wystroju). Jednocześnie reprezentacyjny charakter nadano ścianie południowej, która widoczna była od strony ulicy Złotej. Tektonikę tej części budynku uwydatniono poprzez operowanie płaszczyznami pozbawionymi okien oraz kontrastującymi z nimi dużymi partiami przeszklenia. Efekt ten podkreślono dzięki nachodzeniu na siebie i przenikaniu płyt w partii zadaszenia nad witrynami holu. Plastyczny wymiar elewacji uwydatniła również przeszklona klatka schodowa od strony zachodniej oraz niewielki balkon od strony wschodniej. Szczególne znaczenie dla odbioru budynku miał umieszczony na ścianie południowej neon z nazwą kina. Pomimo modernizacji kina i holu oraz późniejszych przekształceń związanych ze zmianą sposobu użytkowania części pomieszczeń, w pełni czytelna jest koncepcja architektoniczna i funkcjonalna budynku".

Prof. Lewicki podkreśla też udaną próbę połączenia kultury popularnej z wysoką. Ponad ziemią mieściło się kino, w sali na dole - teatr. Kino Relax (nazwa została wybrana w plebiscycie organizowanym przez Express Wieczorny) było jednym z najnowocześniejszych tego typu obiektów w Warszawie - wyświetlano tu filmy z taśmy 70 mm, ekran miał aż 19 m szerokości, dźwięk był stereofoniczny a amfiteatralna widownia wyposażona była w klimatyzację. To tutaj  odbyła się polska premiera "Gwiezdnych wojen" George’a Lucasa czy "Matrixa" braci Wachowskich. W 1971 roku dolna sala została przekazana pod zarząd Teatru Narodowego, wówczas kierowanego przez Adama Hanuszkiewicza. Została ona zaadaptowana na potrzeby eksperymentalnej sceny, czyli Teatru Małego. To właśnie tutaj odbywały się ważne dla historii polskiego teatru spektakle.

Budynek dawnego kina Relax ma też wartość naukowa. Wynika ona, jak pisze prof. Lewicki " z jego warstwy materialnej, m.in. zaprojektowanej przez inż. Zbigniewa Madany konstrukcji umożliwiającej stworzenie w budynku dwóch sal widowiskowych, użytych materiałów budowlanych i ich opracowania, jak również indywidualnych rozwiązań, mających na celu dostosowanie sali kinowej oraz sceny teatralnej do potrzeb użytkowników”.

Kino istniało tu do 2006 roku. Budynkowi groziło wyburzenie. Na atrakcyjnej działce w centrum miasta miał powstać 185-metrowy wieżowiec, potem niższy budynek w kształcie piramidy a następnie dziesięciopiętrowy apartamentowiec, na parterze którego mieściłaby się sala widowiskowo-teatralna. Wpis budynku dawnego kina Relax do rejestru zabytków wyklucza jego wyburzenie.