Nowe zamki w Polsce stoją nie tylko w Stobnicy. Współczesne twierdze budujemy z cegły i styropianu

Rozmachem przebić Malbork

Zamki nie wyszły z mody - zmieniły tylko swoją funkcję. Są twierdze przemysłowe, usługowe i mieszkalne. Budowane z rozmachem na wzgórzach i po cichu przy drodze. Przejdźmy szlakiem nowej - dawnej architektury

Gdy tylko w sieci pojawiły się informacje o budowie wielkiego zamku na akwenie w Stobnicy w Puszczy Noteckiej, wszyscy złapali się za głowę. Jak to możliwe, że ktoś buduje fortecę na obszarze znajdującym się pod ochroną programu Natura 2000? "Takie rzeczy tylko w Polsce... brakuje jeszcze Biedronki na Kasprowym i galerii handlowej w Puszczy Białowieskiej" - to jedna z delikatniejszych opinii internautów o inwestycji.

Google Maps

Urzędników do wydania zgody na budowę być może przekonał romantyczny opis z raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. 'Na szerokiej bazie dolnej kondygnacji zaprojektowano zestaw brył piętrzących się w górę i stopniowo wytracających wysokość. Najwyższym akcentem będzie smukła dominanta. (...) Budynek zaprojektowano z płaskimi dachami-tarasami, (...) z dużą różnorodnością form: balkony, wykusze, nadwieszenia i prześwity'. Kolos po ukończeniu budowy może mieć aż 14 tys. m2 powierzchni i wysokość ok. 70 m!

Na zamówienie Gargamela

Poznań. To właśnie tutaj, jak dotychczas, stoi najmłodsza tego typu budowla w Polsce. Zamek otwarto w marcu 2017 roku. Budynek ma nie byle jaki przydomek, bo zwie się królewskim. A to dlatego, że nowy gmach wzniesiono na fundamentach Zamku Przemysła II. Przypomnijmy, że za czasów jego panowania, pod koniec XIII wieku, Poznań był stolicą zjednoczonego królestwa polskiego. Po upływie 700 lat po zamku zostały jedynie fundamenty i piwnice. Zawiązał się jednak specjalny komitet Odbudowy Zamku Królewskiego na Wzgórzu Przemysła i postanowiono wznieść twierdzę zupełnie od nowa.

Happening przed Zamkiem Przemysła w Poznaniu, fot. Piotr Skórnicki / Agencja Gazeta

W tym celu Witold Milewski zaprojektował nowy gmach. Architekt inspiracji szukał w epoce renesansu, ale 'dla bezpieczeństwa' dokleił gotycką wieżyczkę. Architektonicznych walorów i wysmakowanych detali próżno szukać w tej marnej karykaturze. Na domiar złego w przyziemiu i piwnicach - jedynych zachowanych do naszych czasów pozostałościach starego zamku - umieszczono serwerownię i pomieszczenie techniczne - więc nie są one udostępnione zwiedzającym. Nic więc dziwnego, że zamek królewski Przemysła II przechrzczono na Zamek Gargamela. 

Głównym inwestorem całego przedsięwzięcia jest Muzeum Narodowe. We wnętrzu mieści się Muzeum Sztuk Użytkowych, które zajmuje prawie całą powierzchnię wystawienniczą.

Drugi ze współczesnych polskich zamków, który znalazł się na naszym szlaku, leży w Gostyninie. Budowlę wzniesiono w 2009 roku w stylu, który można nazwać pseudogotyckim. Mury zamku zachowały się do XVIII wieku. Zniszczone podczas bitew zostały rozebrane z nakazu pruskiego zaborcy. Władze Gostynina postanowiły, by zamek powrócił na miejsce. Obiekt sąsiaduje z  XIX-wiecznym, neogotyckim kościołem, w środku mieści się hotel i restauracja. 

Fot. Materiały Urzędu Miasta w Gostyninie

Obejrzyj także materiał wideo 'Szlakiem polskich zamków współczesnych'.

Zamek w Ostrowcu Świętokrzyskim - funkcja przemysłowa

Od zamków, których rodowodu można się doszukać w annałach, przechodzimy do bardziej kontrowersyjnej kategorii, czyli swobodnej inspiracji, tudzież stylizacji na zamkową budowlę. Na dodatek często okraszonej suto tynkiem i farbą o intensywnym pigmencie, żeby nie było możliwości przeoczyć okazałej budowli. Tym razem kręty szlak skręca w kierunku Ostrowca Świętokrzyskiego, by dotrzeć do wieży wybudowanej dla kontrastu przy zakładzie przemysłowym.

Przeczytaj też 'Zamki na nowo'. Moda na (od)budowę starych ruin wywiad z Tomaszem Ratajczakiem

Zamek usługowy na osiedlu Zacisze

Był zamek przemysłowy, teraz czas na zamek o funkcji usługowej. Co się dzieje z upadłym królestwem? Jeśli przestaje na siebie zarabiać, zamienia się w osiedlowy spożywczak. Zakupy w prawdziwie królewskiej atmosferze zrobicie na warszawskim osiedlu Zacisze.

Apteka ufortyfikowana

Zamek, wiadomo, jest dobry na wszystko. Nawet na ulokowanie w nim osiedlowej apteki. Na warowną aptekę natkniecie się w Lublinie.

Zamek wielorodzinny w Elblągu

Kiedyś rodzina królewska miała do dyspozycji cały zamek. Współczesne zamczyska dzieli się na mniejsze lokale, a ich mury wznoszone są nie dla jednej, ale dla wielu rodzin. Tym razem powtarzalna forma bloku mieszkalnego znudziła się mieszkańcom Elbląga. Postanowili więc wybudować zamek. 

Zamek w Elblągu? Nie myślcie o krzyżackiej fortyfikacji z XIV wieku. Warto bowiem wybrać alternatywną opcję zwiedzania miasta i udać się pod mury zamku pochodzącego z końca XX wieku. Ta skromna w rozmiarze budowla bardziej przypomina pojedynczą wieżę niż kompletną warownię. Na parterze umiejscowiono część usługową dla okolicznych kupców. 

Wawel to za mało

Gdzieś tam, w tumanach krakowskiego smogu, można dostrzec strzelistą bryłę. To Wawel na Czyżynach. Bo czemu ograniczać się tylko do jednego, prawda? Wybudowany na początku lat 90. miał być najwyższym budynkiem mieszkalnym w Krakowie. Na pewno jest najwyższym zamkiem w Polsce. Warownia góruje nad okolicznymi zabudowaniami. Wysokie wieże sprawiają wrażenie niedostępności.

Postmodernistyczny zamek w Przasnyszu

Twierdza warowna i szkło refleksyjne? Czemu nie! W końcu postmodernizm polega na miksowaniu stylów i czerpaniu pełnymi garściami z historii architektury. Ten eklektyczny zamek w Przasnyszu o gotyckim sznycie mieści w swoich murach... myjnię samochodową. Po okolicy można się rozejrzeć, wyglądając zza stylowego krenelażu. 

Niektóre samochody wymagają specjalnego traktowania - garaż jako twierdza

Czas, by umytą i błyszczącą karocą zajechać w bezpieczne miejsce. Najmniejszy zamek w Polsce znajdziecie na jednych z wrocławskich ogródków działkowych.

Styropianowa twierdza

Hotel-zamek w gminie Zduny. Wprost ze szczerego pola można wstąpić na salony.

Poznańska twierdza

Dotychczas wydawało nam się, że w Poznaniu są tylko dwa zamki: jeden nowy, drugi trochę starszy. Okazało się, że wyrastają kolejne. Jeden z nich znajduje się na Dębcu - poznańskiej dzielnicy położonej przy granicy z Luboniem. Tę średniowieczną warownię z początków XXI wieku charakteryzuje nieco eklektyczny styl. Surowe ceglane mury mogą wskazywać na fascynację Malborkiem, jednak tralki frontowej balustrady, gipsowe lwy oraz fontanna wskazują na wyraźną inspirację współczesnym stylem pałacowym. W pobliżu znajduje się kolejny, utrzymany w podobnym stylu budynek.

fot. G. Dudziak