bryła
architektura na świecie
Nowoczesny Budapeszt: nie tylko zabytki [PRZEWODNIK ARCHITEKTONICZNY]

Nowoczesny Budapeszt: nie tylko zabytki [PRZEWODNIK ARCHITEKTONICZNY]

ace18-08-2017 09:30

Stolicę Węgier kojarzymy z monumentalnymi, klasycystycznymi gmachami, eklektycznymi pałacami, rozlokowanymi wzdłuż Dunaju, zdobnymi miejskimi kamienicami z przełomu XIX i XX wieku. Tymczasem w Budapeszcie koneser architektury znajdzie także sporo ciekawych przykładów architektury współczesnej, zarówno XX-wiecznego modernizmu, jak i najnowszych realizacji spod znaku stali i szkła. Czy nowoczesna architektura Budapesztu dorównuje atrakcyjnością tamtejszym zabytkom?

Bálna, fot. Ralf Roletschek, Wikimedia, GFDL 1.2

Müpa Budapest, fot. József Rozsnyai, Wikimedia, CC BY-SA 3.0

Pałac Sztuk Müpa

Pałac Sztuk Müpa (Muvészetek Palotáj) został oddany do użytku w 2005 roku. W nowoczesnym gmachu, stojącym tuż nad brzegiem Dunaju, znalazły swoje siedziby aż trzy instytucje kultury. Znajduje się tu Narodowa Sala Koncertowa im. Béli Bartóka (ma 25 m wysokości, 25 m szerokości i 52 m długości oraz 1700 miejsc na widowni), Teatr Festiwalowy oraz Ludwig Museum, gromadzące dzieła sztuki współczesnej, w tym Picassa, Davida Hockney'a, Claesa Oldenburga.
Budowlę zaprojektowało węgierskie biuro architektoniczne Zoboki, Demeter és Társaik Épitésziroda.

Stacja Fovám tér, fot. Christo, Wikimedia, CC BY-SA 4.0

Stacje czwartej linii metra

Czwarta linia metra ruszyła w Budapeszcie w marcu 2014 roku. Ma 7,4 km długości i liczy dziesięć stacji (na razie - planowana jest jej rozbudowa). Choć inwestycja była krytykowana za wysoki koszt, opóźnienia w budowie, czy zastosowanie przestarzałych technologii, miłośnicy architektury ją doceniają - każda ze stacji na trasie podziemnej kolejki jest inna, a niektóre odznaczają się wyjątkowo ciekawą formą. Szczególnie znana jest stacja Fovám Ter, zaprojektowana przez pracownię Sporaarchitects. To prawdziwa "symfonia betonu" - z szarego, surowego budulca architekci wykreowali pełną ekspresji, wyrazistą przestrzeń. Oryginalna jest też stacja Bikás park (proj. Palatium Studio), której wejście ma formę dużej, szklanej kopuły.

National Theatre, fot. Peter Siroki, Wikimedia, CC BY 2.0

Teatr Narodowy

Choć węgierski Teatr Narodowy istnieje od 1936 roku, dopiero w 2002 doczekał się stałej i nowoczesnej siedziby (wcześniejsze były albo z różnych powodów rozbierane, albo tymczasowe). W 1999 roku architektka Mária Siklós stworzyła wizję nowego gmachu, utrzymanego w stylu postmodernistycznym. Poza samym budynkiem powstał wokół niego także rozległy park z wieżą widokową, ciekawie zaaranżowaną zielenią, sceną plenerową oraz oryginalnym pomnikiem, poświęconym pamięci poprzednich siedzib teatru.

CET - Bálna

Zbudowane w 2013 roku centrum kulturalno-rozrywkowo-handlowe CET (nazwa - to skrót od określenia Central European Time) potocznie nazywane jest Bálna, czyli Wieloryb. Patrząc na sylwetkę budynku zaprojektowanego przez holenderskiego architekta, Kasa Oosterhuisa, nietrudno zrozumieć genezę tej nazwy. Posadowiony tuż nad rzeką szklany gmach przypomina grzbiet morskiego ssaka wyłaniający się spoza historycznej, miejskiej zabudowy. W budynku mieszczą się m.in. galerie sztuki, sklepy, bary, restauracje.

Central European University

W 2016 roku oddano do użytku pierwszy budynek z planowanego nowego kampusu międzynarodowej uczelni Central European University. Zespół zabudowy opracowała brytyjska pracownia O'Donnell & Tuomey, starając się stworzyć budynki otwarte, przyjazne, demokratyczne (takie hasła przyświecają też działaniu samej uczelni). Pierwszy z gmachów, mieszczący bibliotekę, centrum edukacyjne i audytorium, stanął w pierzei ulicy w centrum miasta. Choć wkomponowany pomiędzy zabytkową zabudowę, otrzymał współczesny, dynamiczny kształt. Gmach wzniesiono z materiałów dopasowanych kolorystycznie do sąsiedniej zabudowy, znaleźć tu można drewno, kamień, beton, stal.

Hotel Budapest, fot. www.danubiushotels.com

Hotel Budapeszt

Położony w centrum Budy Hotel Budapeszt został zbudowany w latach 60. XX wieku. Dzięki remontowi i modernizacji dziś ma status czterech gwiazdek i bardzo dobre opinie wystawiane przez gości. Wśród atutów gmachu wymieniane jest położenie wśród zieleni i kameralnej zabudowy, jednak najwięcej zachwytów wzbudza architektura. Hotel ma formę 15-kondygnacyjnego walca. Dzięki takiemu kształtowi bryły z każdego z 289 pokoi roztacza się inny, ale nie mniej atrakcyjny widok na miasto.

Orczy Forum

Orczy Forum - to niezwykły kompleks wielofunkcyjnej zabudowy, znajdujący się w centrum miasta, w cieszącej się niegdyś złą sławą dzielnicy Orczy. Składające się z sześciu budynków mieszkalnych, dwóch biurowców, budynku wielopoziomowego parkingu oraz podziemnej kaplicy powstawało w latach 1994-2006, a jego projektantem był węgierski architekt György Kévés. Utrzymane w stylistyce postmodernistycznej bloki czasem porównuje się z dziełami Aldo Rossiego czy Mario Botty. Orczy Forum to z pewnością jeden z ciekawszych przykładów architektury postmodernistycznej w naszej części Europy.

Napraforgó street, fot. Tamas Szabo, Wikimedia, CC BY-SA 3.0

Domy w stylu Bauhausu

Nowoczesna architektura narodziła się na przełomie XIX i XX wieku, swoje pierwsze pełne wcielenie zawdzięcza m.in. niemieckiej szkole Bauhaus. Także w Budapeszcie znaleźć można sporo przykładów domów wzniesionych w stylistyce bauhausowskiego modernizmu. W ich poszukiwaniu warto udać się na ulicę Napraforgó, przy której w 1931 roku powstał kompleks zabudowy, inspirowany słynnym osiedlem Weissenhof, zbudowanym przez czołowych europejskich modernistów w Stuttgarcie. Wzdłuż ulicy Napraforgó czołowi węgierscy architekci ówczesnej awangardy zaprojektowali 22 domy, z których każdy jest inny, wszystkie są jednak doskonałymi przykładami przedwojennego modernizmu.

Muzeum Sztuki Użytkowej, fot. Misibacsi, Wikimedia, CC BY-SA 3.0

Art Nouveau w Budapeszcie

Choć rzadko się nad tym zastanawiamy, najnowsze, supernowoczesne budowle XXI wieku nie mogłyby powstać, gdyby ponad sto lat wcześniej architekci nie zaczęli odchodzić od tradycyjnych brył, poszukując nowych form architektonicznego wyrazu. Jednym z nurtów, który był "fazą przejściową", wiodącą ku nowoczesności, było Art Nouveau. W Budapeszcie zachowało się sporo przykładów tego powszechnie lubianego, bo zdobnego i efektownego stylu. W zgodzie z jego prawidłami wznoszono gmachy użyteczności publicznej, ale także - co ważne - stylizowano wnętrza. Wśród najciekawszych realizacji nurtu Art Nouveau w stolicy Węgier znajdują się gmachy Muzeum Sztuki Użytkowej, siedziba szkoły Teleki Blanka Gymnasium czy też Pałac Gresham, dziś mieszczący luksusowy hotel Four Seasons.

Termy Széchenyi, fot. Marc Ryckaert (MJJR), Wikimedia, CC BY 3.0

Termy dla odpoczynku

Po intensywnym poszukiwaniu nowoczesnych budynków w Budapeszcie nawet koneserom architektury należy się odpoczynek. Akurat w stolicy Węgier relaks łatwo połączyć z kontemplowaniem doskonałych budowli. Wystarczy się wybrać do Term Széchenyi, największego w na naszym kontynencie kompleksu krytych i odkrytych basenów z ciepłą, leczniczą wodą. Pierwszy z basenów zbudowano tu w 1881 roku. Cieszyły się one tak dużą popularnością, że w 1913 r. kompleks znacznie rozbudowano. Dziś można tu zażywać relaksujących i zdrowotnych kąpieli w otoczeniu wspaniałej, eklektycznej architektury, zarówno pod dachem, jak i na wolnym powietrzu.

Więcej o: