Nowoczesny Wiedeń - budynki, które warto zobaczyć [PRZEWODNIK ARCHITEKTONICZNY]

Mumok w Dzielnicy Muzeów

Dzielnica Muzeów - Museums Quartier, MQ - to jedna z głównych atrakcji turystycznych Wiednia i jedna z dziesięciu największych placówek kultury na świecie. Otwarta w 2001 roku powstała w budynkach dawnych stajni cesarskich z XVIII wieku. Na terenie dzielnicy działa kilka muzeów, ale także mniejsze galerie, sale widowiskowe, studia nagrań, księgarnie, sklepy, kawiarnie, restauracje.

mumok, fot. Ralf Roletschek, Wikimedia, CC BY 3.0

Choć w MQ dominuje historyczna zabudowa, wśród zabytkowych obiektów w 2001 roku stanął tu nowy gmach muzeum sztuki nowoczesnej mumok (Museum Moderner Kunst), ufundowane przez kolekcjonera, Petera Ludwiga.

Placówka mieści się w zaprojektowanym przez pracownię Ortner & Ortner przysadzistym gmachu o surowej, ciężkiej bryle o zaokrąglonych narożach. Jej znakiem rozpoznawczym są elewacje, obłożone płytami z ciemnego kamienia. Obecność tej wyrazistej budowli wśród barokowej zabudowy Dzielnicy Muzeów jest dowodem, że da się pogodzić zdobną zabudowę z przeszłości z nowoczesną architekturą.

Osiedle Alt-Erlaa

Choć osiedle to nie należy do najnowszych realizacji architektonicznych w Wiedniu (jego budowa trwała w latach 70. i 80. XX wieku), na pewno jest miejscem wartym zobaczenia, szczególnie przez osoby interesujące się dziejami współczesnej architektury.

Alt-Erlaa, fot. Thomas Ledl, Wikimedia, CC BY-SA 3.0

Osiedle zaprojektował Harry Glück, uważany za jedną z najważniejszych postaci w rozwoju austriackiego budownictwa komunalnego i socjalnego (z którego Austria słynie). Alt-Erlaa - to sześć potężnych bloków, liczących od 23 do 27 kondygnacji i będących miejscem zamieszkania dla 10 tysięcy osób. Osiedle jest zaprzeczeniem stereotypów na temat budownictwa socjalnego. Owszem, bloki są duże, ale uzupełniono je zielenią (stąd ich charakterystyczny kształt), mieszkania mają średnio 70 m2, na dachu każdego budynku jest basen i sauna, a na terenie osiedla równocześnie z domami powstały dziesiątki klepów, stacja metra, szkoły, przedszkola, przychodnie, kino, kościół, obiekty sportowe.
W tych dużych blokach o niezwykłych kształtach żyje się więc bardzo wygodnie.

Kampus Uniwersytetu Ekonomicznego

Choć historia wiedeńskiego Uniwersytetu Ekonomicznego(Wirtschaftsuniversität Wien, WU) sięga końca XIX wieku, dla miłośników architektury najbardziej interesujący okres w dziejach szkoły zaczyna się w 2009 roku. To wtedy otwarty został jej nowy kampus, który jest zbiorem oryginalnych, niezwykłych, nowoczesnych budowli.

Kampus Uniwersytetu Ekonomicznego, fot. Peter Haas, Wikimedia, CC BY-SA 3.0

Plan urbanistyczny całego kampusu opracowała Laura P. Spinadel i jej pracownia BUSarchitektur, jednak najbardziej znanym obiektem jest tu oczywiście gmach biblioteki, projektu Zahy Hadid. Poza ekspresyjną bryłą autorstwa starchitektki (tak samo widowiskową na zewnątrz, jak wewnątrz), poszczególne budynki studenckie projektowali tu architekci z Wielkiej Brytanii, Japonii, Niemiec i Austrii. Każdy jest inny i razem tworzą niezwykłą przestrzeń - katalog współczesnej architektury.

DC Towers No. 1

Choć Wiedeń mało komu kojarzy się z wielkimi interesami, w stolicy Austrii znajdują się także szklane wieżowce. Najbardziej interesującym z nich jest DC Towers No. 1, najwyższy budynek w tym kraju.

DC-Tower 1 , fot. Robert F. Tobler, Wikimedia, CC-BY-SA 4.0

Zlokalizowany na terenie Donaucity, nowoczesnej dzielnicy biznesowej, wysokościowiec mierzy 250 metrów. Oddany do użytku w 2013 roku gmach zaprojektował znany francuski architekt, Dominique Perrault. Niższe piętra drapacza chmur zajmuje hotel oraz punkty usługowe, wyżej zlokalizowano biura. Elementem charakterystycznym tej smukłej wieży jej jej fasada, skomponowana z falujących, przeplatających się wąskich pasów szkła.

Uniqa Hotel

Jean Nouvel, projektując położony w centrum Wiednia hotel, choć nadał mu stonowaną formę, ukrył kilka smaczków. Największym jest z pewnością restauracja na ostatnim piętrze - nie tylko widać z niej panoramę miasta, warte uwagi jest także jej wielokolorowe wnętrze, zaprojektowane przez znaną artystkę, Pipilotti Rist.

Uniqua Hotel, fot. Peter Gugerell, Wikimedia, CC0

Sam budynek wygląda, jakby składał się z kilku mniejszych obiektów. Kilkunastokondygnacyjna, szklana "bryła główna" wyrasta z mniejszej bryły, ekspresyjnie ukształtowanej ukośnymi ścianami. Dynamiki tej kompozycji dodają duże, nieregularne przeszklenia czy zróżnicowane okładziny elewacji.

Kabelwerk

W Wiedniu już pod koniec XIX wieku realizowano nowatorskiej projekty, związane z mieszkalnictwem. To miasto przez cały XX wiek było miejscem eksperymentów, dotyczących optymalnych form zamieszkania w mieście. Kabelwerk jest kontynuacją tej tradycji - to zbudowane na terenie dawnej fabryki kabli ekologiczne osiedle, składające się z różnego rodzaju domów (w końcu każdy z nas ma inne potrzeby i nie musimy wszyscy mieszkać jednakowo).

Kabelwerk, fot. Thomas Ledl, Wikimedia, CC BY-SA 3.0

Osiedle, poza różnorodnością domów oferuje też wielorakie doznania - wiele z budynków ma elewacje w żywych kolorach, na osiedlu jest wiele zieleni, miejsc do wypoczynku, są sklepy i kawiarnie, trasy spacerowe, place zabaw. Kabelwerk miał być idealną przestrzenią do życia dla współczesnego człowieka, przyjazną i wielofunkcyjną, szanującą różne modele życia. Warto odwiedzić to miejsce, by się przekonać, czy plan się powiódł.

Haas Haus

Jak zabytek uważamy zwykle średniowieczny kościół, barokowy pałac, ewentualnie XIX-wieczny gmach miejski. Ale przecież historia architektury pisze się cały czas i dziś do przeszłości należą już obiekty sprzed 20 lat.

Haas Haus, fot. Mathias Ripp, Wikimedia, CC BY-SA 2.0

Takim właśnie współczesnym zabytkiem jest Haas Haus, zaprojektowany przez Hansa Holleina w 1985 roku dom towarowy. Gdy powstawał, budził ogromne kontrowersje - w powszechnym mniemaniu jego postmodernistyczna bryła nie pasowała do zabytkowego otoczenia. Dziś budynek jest bardzo ciekawą pamiątką po zamkniętej już epoce w dziejach architektury, jedną z bardziej udanych realizacji architekta, uważanego za jednego z najważniejszych przedstawicieli postmodernizmu.

Gasometer

Przemiana, jaką przeszły cztery zabytkowe zbiorniki na gaz jest opisywana w podręcznikach i stawiana za wzór doskonałej rewitalizacji obiektów poprzemysłowych. Cztery pochodzące z XIX wieku obiekty zyskały nowe życia, stając się zaczynem nowej dzielnicy miasta.

Gasometer, fot. Mister No, Wikimedia, CC BY 3.0

Gasometer - to dziś żywe miejsce (warto dodać, że przy okazji rewitalizacji zbudowano koło nich nową stację metra). W zaadaptowanych do nowych celów budynkach są mieszkania, akademik, sklepy, jest kino, sala koncertowa, miejsca spotkań dla lokalnej społeczności. Ceglane obiekty poprzemysłowe połączono z nowoczesną architekturą: Gasometer A projektował Jean Nouvel, Gasometer B - pracownia Coop Himmelb(l)au, Gasometer C - Manfred Wehdorn, Gasometer D - Wilhelm Holzbauer.

Wienerberg City i Twin Towers

Wienerberg kiedyś była wioską, położoną na obrzeżach Wiednia. Dziś jest dziesiątą dzielnicą miasta, odznaczającą się dużym nagromadzeniem nowoczesnej architektury. Okolica jest "wiedeńskim City", biznesową dzielnicą pełną biurowców. Najważniejszym z nich jest składający się z dwóch brył (wysokich na 128 i 131 metrów) kompleks Twin Towers, zaprojektowany przez Massimiliano Fuksasa w 2001 roku.

Twin Tower , fot. Braveheart, Wikimedia, CC-BY-SA 4.0

Poza biurowcami w dzielnicy powstają tez budynki mieszkalne (jeden z nich zaprojektowało znane biuro Coop Himmelb(l)au) oraz obiekty handlowe i usługowe. Dzielnica wciąż się rozwija, oferując mieszkańcom czy gościom zupełnie inny "klimat" niż zabytkowe śródmieście.

Vienna International Centre

Choć Vienna International Centre zostało zbudowane prawie 40 lat temu, napal pozostaje jednym z ciekawszych wcieleń architektury nowoczesnej w Wiedniu. Zaprojektowany z rozmachem, ogromny kompleks biurowy nazywany jest UNO-City, to tu bowiem mieści się jedna z czterech kwater ONZ (pozostałe znajdują się w Nowym Jorku, Genewie i Nairobi). Ze względu na swoją funkcję obiekt ma status eksterytorialny.

Vienna International Centre, fot. Tsukino, Wikimedia, CC BY-SA 3.0 at

Kompleks sześciu biurowców zaprojektował w 1973 roku Johann Staber; obiekty oddano do użytku sześć lat później. Najwyższy z biurowców ma 120 metrów wysokości; co ciekawe wszystkie obiekty założono na podobnym planie - litery "Y". Warto odwiedzić to miejsce, by móc ten kompleks biurowy porównać ze współcześnie budowanymi w dzielnicach biznesu zespołami szklanych wieżowców. Ciekawe jest obserwowanie, jak zaledwie w 40 lat zmieniło się myślenie o przestrzeniach biurowych.