Norwedzy budują swój Manhattan. Nowa dzielnica w Oslo to jedna z największych inwestycji w Europie

Tło Projektu Barcode w Oslo

Projekt Barcode jest realizowany w poprzemysłowej (niegdyś znajdowały się tu doki) części fiordu Bjørvika zlokalizowanego w centrum Oslo. Jest to klaster ustawionych w rzędzie, nowych, wielofunkcyjnych budynków wysokich. Całość projektu ma być ukończona pod koniec roku 2015. Bardziej chwytliwa, marketingowa nazwa projektu - Kwartał Operowy [Opera Kvarteret] - zdradza sąsiedztwo nowego symbolu Oslo, Opery Narodowej projektu firmy Snøhetta. Wysokość i kształt budynków zespołu Barcode były obiektem intensywnej publicznej debaty.

Barcode jest częścią większego projektu przekształceń i rozwoju centrum i waterfrontu Oslo, który obejmuje między innymi właśnie budowę Opery, schowanie trasy komunikacyjnej odcinającej miasto od nabrzeża do podziemnego tunelu oraz rozwój terenów w pobliżu Opery. To jedna z największych inwestycji prowadzonych obecnie w Europie. Przedsięwzięcie swoim rozmachem przypomina podobne projekty w Hamburgu (Hafencity) i Rotterdamie (Kop van Zuid, Wilhelminapier, Lloydspier, Lloyd Kwartier czy Mullerpier). Warto też przy okazji wspomnieć wzorowany na hamburskim Hafencity projekt Śródodrza w Szczecinie.

Przedsięwzięcie jest wynikiem sprawnej współpracy rządowej organizacji zarządzającej nieruchomościami państwowymi (Entra Eiendom AS), przedsiębiorstwa prywatnego (Linstow Eiendom) oraz organizacji zarządzającej nieruchomościami norweskich kolei państwowych (ROM Eiendom AS). Te trzy organizacje występują tu pod wspólnym szyldem Oslo S Utvikling AS (w skrócie OSU).

Planowanie i opis przedsięwzięcia

Generalny plan Barcode został opracowany w oparciu o wynik międzynarodowego konkursu architektonicznego na nowy masterplan dla dzielnicy Bjørvika, który wygrały firmy Dark Arkitekter (z Oslo), A-Lab (z Oslo) i MVRDV (z Rotterdamu).

Plan generalny zakłada zespół budynków wysokich - najwyższy, najbliżej nowego placu Station Common przed Centralną Stacją Oslo - sięga 100 m ponad poziom morza i ma 24 piętra. Pozostałe wieże są niższe: 70 metrów, 78 metrów i 81 metrów. Budynki opisano jako 'geometryczny system brył powstały w wyniku wprowadzenia pasów pustej przestrzeni'. Projekty poszczególnych budynków zatwierdzono w 2008 roku.

Kod Paskowy [Barcode] zaprojektowano jako rząd zróżnicowanych architektonicznie i wysokościowo budynków oddzielonych pustymi przestrzeniami. Minimalny odstęp między budynkami to 12 metrów. Budynki są wąskie i długie (np. DnB Building B ma 21 metrów szerokości i 105 metrów długości). Celem założonej różnorodności form budynków jest uniknięcie efektu 'zwartej ściany' odgradzającej fiord od części miasta znajdującej się za budynkami Barcode. Zasada fragmentacji masy budynków Barcode ma przyczynić się do otwartości, przejrzystości i umożliwienia penetracji światła w głąb obszaru zabudowanego. Budynki stoją na wspólnej piwnicy - parkingu podziemnym dostępnym od ulicy Trelastgata. Przez założenie przechodzi kładka łącząca dworzec kolejowy z nabrzeżem i operą.

Debata publiczna na temat nowej dzielnicy miasta

Część społeczności Oslo z entuzjazmem podchodzi do świeżej architektury Barcode, 'szampańskich apartamentów' i niebywałej okazji przekształcenia krajobrazu miejskiego oraz odciążenia presji szybko rosnącego miasta bez redukowania istniejących obszarów zielonych. Jednak wysokość i kształt budynków spotkały się z szeroką krytyką wśród architektów i mieszkańców Oslo.

Projekt Barcode krytykowano jako barierę odcinającą fiord od reszty miasta, która zniszczy charakter Oslo, jako miasta otwartego o niskiej zabudowie z dużą ilością terenów zielonych i rzuci cień na sąsiednie dzielnice tylko dla korzyści grupki bogatych. Architekturę założenia opisywano jako chaotyczną i przynależącą do modnego nurtu 'message buildings', które za kilka lat postrzegane będą jako zniekształcające miasto.

Kolejne zarzuty pod adresem Barcode to jego nieprzyjazność dla życia miejskiego z przewagą prywatnego biznesu i zbyt małą ilością sklepów, restauracji i przestrzeni publicznej oraz zbyt wąskimi, korytarzowymi pasażami między budynkami.

Projekt jest najbardziej oprotestowanym w historii Oslo. Petycja przeciwko budowie wieżowców w 2007 została podpisana przez 30 000 osób, a według sondy przeprowadzonej przez Aftenposten (największa norweska gazeta) w grudniu tego samego roku 71% populacji Oslo było przeciwne projektowi. W 2008 zorganizowano nawet warsztaty projektowe w celu znalezienia rozwiązań alternatywnych.

Budynki Barcode w Oslo

Budynki Barcode będą miały łączną powierzchnię biurową 145 000 metrów kwadratowych zapewniając 10 000 miejsc pracy. W zespole znajdzie się około 450 mieszkań dających schronienie około 2000 ludzi. Pierwsze mieszkania w Barcode (w budynku KLP) zostały zasiedlone w maju 2010 roku. Na 12 tysiącach metrów kwadratowych usług zmieszczą się liczne butiki, kawiarnie, restauracje i galerie sztuki.

Znaleziska archeologiczne

Podczas prac przy projekcie Barcode odkryto pozostałości przynajmniej dziewięciu wraków statków (do 18 metrów długości) datowanych wstępnie na pierwszą połowę XVI wieku. To największy zbiór historycznych wraków znaleziony kiedykolwiek w Norwegii. Działka projektu Barcode, jak i reszta dzielnicy Bjørvika znajdowała się pod wodą do połowy XIX wieku. Znaleziono też około 1100 glinianych rurek, chińską porcelanę i inne artefakty. Znaleziska trafią do Norweskiego Muzeum Morskiego.

PriceWaterhouseCoopers (PWC), projekt: A-Lab

Pierwszy zbudowany obiekt zespołu Barcode. Biurowiec o 12 kondygnacjach i prostej formie wykończonej szkłem. Centralnie umieszczone wejście ma postać 5-cio kondygnacyjnej pustki w budynku. Z zewnątrz widoczne jest wyartykułowane innym wzorem na fasadzie 3 kondygnacyjne 'okno'.

W 2008 pracownia architektoniczna A-Lab wygrała nagrodę Europe 40 under 40 między innymi za projekt tego biurowca.

Kommunal Landspensjonkasse (KLP), projekt: Solheim & Jacobson (SJ)

Dwa zazębiające się elementy, obłożone kontrastującymi materiałami i o odmiennych kształtach połączone elementem szklanym, sięgające od 8 do 18 kondygnacji. Wieża zachodnia mieści 54 luksusowe apartamenty a we wschodniej mieszczą się biura firmy KLP. Budynek ma 5 rożnych poziomów dachu - 3 z nich to ogrody a pozostałe dwa - roślinność pasywna. Powierzchnia budynku to 31 700 metrów kwadratowych.

Deloitte, projekt: Snohetta

Pomiędzy Budynki Deloitte i Visma wchodzi kładka z placu Station Common. W parterze budynku znajdą się usługi związane ze stacją między innymi restauracje. Biurowiec jest wysoki i wąski z fasadą w 50% przeszkloną w 50% litą. Inspiracją dla jego formy był odłamek lodowca stąd jego robocza nazwa 'Lodowiec' oraz krystaliczny rysunek okien. Powierzchnia budynku to 16 950 metrów kwadratowych.

Visma, projekt: Dark

Trzy wieże biurowe połączone dwoma szklanymi atriami. Wieże są zróżnicowane wysokościowo od 12 do 17 kondygnacji. Rozpikselowana fasada budynku ma utrudnić odczytanie ilości kondygnacji z zewnątrz. Powierzchnia budynku to 20 800 metrów kwadratowych.

MAD, projekt: MAD

Budynek ma 13 kondygnacji mieszkalnych z 6-cioma apartamentami na każdym z poziomów. Dwa najniższe piętra zajmują sklepy i biura. Budynek jest ekstremalnie wąski i długi, jego plan mierzy 7 x 90 metrów, przy wysokości 54 metry.

DnB NOR, projekt: A-Lab, MVRDV, Dark

Trzy budynki DnB NOR połączone podziemną 'ulicą' z restauracjami i innymi wspólnymi przestrzeniami na pierwszym i drugim piętrze zaprojektowały firmy: A-Lab, MVRDV, Dark

DnB NOR Building C

projekt: Dark

22 500 metrów kwadratowych powierzchni. Zajmuje wschodnią, najdłuższą parcelę. Schodkowo cofa się ku górze. Niższe piętra zajmują biura a wyższe apartamenty z tarasami.

DnB NOR Budynek A, projekt: MVRDV

37 000 metrów kwadratowych powierzchni. Budynek centralny i nowa główna siedziba instytucji finansowej. Biura zgrupowane wokół atriów, z zewnątrz wygląda jak ułożony z  klocków czy trójwymiarowych pikseli.

DnB NOR Budynek B (w budowie), projekt: A-Lab

Zachodnia wieża DnB NOR o formie schodkowej z restauracją, barem i tarasem widokowym na najwyższej kondygnacji ma 14 kondygnacji i 13 000 metrów kwadratowych powierzchni. Okna to lustrzane szklane panele nachylone lekko pod różnymi kątami, tak by odbijały rożne frakcje otoczenia.

Blok B13 (w budowie), projekt: Lund Hagem Architects i A-Lab

Wschodni kraniec zespołu Barcode. To ostatnia faza projektu, której ukończenie zaplanowano na rok 2015.

Blok B13 (25 000 metrów kwadratowych, 260 apartamentów) składa się z 4 wież mieszkalnych na podium mieszczącym wspólne funkcje takie jak przedszkole oraz lokale komercyjne: Budynek A (21 pięter), Budynek B (16 pięter), Budynek D (16 pięter) i Budynek F (8 pięter biurowych).

Działka jest podzielona na 6 równoległych pasów o zmiennej szerokości. Wieże mieszkalne mają tworzyć przestrzenie o optymalnym nasłonecznieniu, przewietrzaniu i warunkach widokowych dla mieszkań. Zagospodarowanie terenu ma mieć postać tarasów z różnymi poziomami przestrzeni zewnętrznej dla przedszkola i prywatnych ogrodów.

Każdy z budynków ma swój własny wyraz i materialność. Fasady składają się z dwóch warstw: izolującej wewnętrznej warstwy zawierającej okna i drzwi oraz zewnętrznej skóry będącej elementem przestrzennym włącznie z balkonami, balustradami i ogrodami zimowymi. Warstwa zewnętrzna rozdrabniając masę budynków nadaje im bardziej ludzką skalę.