bryła
polska architektura
Warszawa: Prudential, czyli Hotel Warszawa - historia jednego budynku

Warszawa: Prudential, czyli Hotel Warszawa - historia jednego budynku

wolf/ WG14-03-2025 10:08

Do momentu wybudowania Pałacu Kultury i Nauki, zaprojektowany przez Marcina Weinfelda Prudential był najwyższym budynkiem w Polsce. Poznaj historię wieżowca, który stał się symbolem nowoczesnej, przedwojennej Warszawy.

Prudential w Warszawie, konstrukcja opracowana przez inżyniera Stefana Bryłę. Wysokościwiec przed wojną stanowił drugi co do wysokości w Europie, a pierwszy w Polsce tak wysoki budynek.

W kilka miesięcy po oddaniu do użytku drapacza chmur w Katowicach w Warszawie ukończono równie wysoki budynek, który zaledwie o kilka metrów prześcignął śląskiego giganta. Mowa o budynku Prudentialu, który niesłusznie pogrążył w cieniu i zapomnieniu katowicki wieżowiec.

Prudential: budowa

Warszawski drapacz chmur był budowany praktycznie równolegle. Za jego konstrukcją stoi ta sama osoba - prof. Stefan Bryła, zaś architektem był Marcin Weinfeld. Przed ich projektem było większe wyzwanie niż w Katowicach. Tam bowiem budynek powstał wśród nowej zabudowy, zaś w Warszawie miał zająć miejsce w pierzei w ciągu historycznych fasad przy ówczesnym placu Napoleona (dziś na rogu Świętokrzyskiej i placu Powstańców Warszawy).

Budynek wybudowało Towarzystwo Ubezpieczeniowe "Przezorność", choć od samego początku przylgnęła do niego nazwa Prudential tak nazywała się macierzysta londyńska firma inwestora. Do jego budowy użyto 2 miliony cegieł pustakowych, 2 tysiące ton cementu, 1500 ton stali.

Prudential podczas budowy. Doskonale widoczny jest stalowy szkielet wieży

Prudential i Plac Napoleona ok. 1935 roku

Ukończony w 1934 roku budynek liczył sobie 66 metrów i 17 kondygnacji, tym samym zdetronizował katowicki drapacz chmur. Prudential górował nad Polską aż do 1955 roku, kiedy w Warszawie wybudowano Pałac Kultury i Nauki. Jego majestatyczna, smukła wieża była widoczna w promieniu 20 kilometrów, zaś taras górny umożliwiał studia z lotu ptaka nad planem zabudowy Warszawy.

Gmach Prudentialu pełnił po części funkcje biurowca Towarzystwa "Przezorność" a po części był domem mieszkalnym z niewielkimi, ale za to luksusowymi apartamentami. Bryła budynku prezentowała czysty funkcjonalizm, prostopadłościan wzbogacały jedynie proste, zgeometryzowane pilastry oraz uskokowe zwężenie górnych pięter.

W 1937 roku wysokość gmachu wykorzystano do zainstalowania na szesnastym piętrze anteny eksperymentalnej stacji przekazu telewizyjnego. Antena ta nabrała symbolicznego znaczenia podczas powstania warszawskiego w 1944 roku. Zatknięta tam biało-czerwona flaga powiewała nad Warszawą przez całe 63 dni powstania.

Przeczytaj także: Maurzyce - most Stefana Bryły. To pierwszy na świecie spawany most drogowy>>

Gmach Prudentialu trafiony pociskiem z niemieckiego samobieżnego moździerza typu Karl, 28 sierpnia 1944

Zniszczony budynek Prudentialu w 1945 roku

Prudential: powstanie warszawskie

W czasie II wojny światowej budynek mocno ucierpiał, głównie z racji swojej dominacji nad dachami stolicy. Spłonął 18 września 1939 roku w wyniku niemieckiego ostrzału artyleryjskiego. Podczas powstania warszawskiego z jego okien powstańcy ostrzeliwali zajęty przez Niemców gmach Poczty Głównej. Budynek był mocno ostrzeliwany, wroga kłuła w oczy przede wszystkim polska flaga. Jednego dnia wieżowiec został trafiony z moździerza Ziu. Pomimo to, dzięki mocnej i stabilnej konstrukcji, przetrwał. Jego wyszczerbiona sylwetka wykorzystywana była później w antywojennych plakatach. Moment wybuchu pocisku został utrwalony przez Sylwestra "Krisa" Brauna na sześciu słynnych fotografiach.

Hotel Warszawa

Po wojnie biurowiec odbudowano, nadając mu jednocześnie socrealistyczną szatę. W 1954 roku w budynku otwarto Hotel Warszawa, który działał aż do 2002 roku. W 2009 roku Polimex Mostostal, sprzedał obiekt rodzinie Likusów z Krakowa. Wieżowcowi miała zostać przywrócona pierwotna, przedwojenna forma. Projekt na renowację budynku wygrało biuro architektoniczne Bulanda, Mucha Architekci. Ostatecznie nie zrealizowali oni swojej wizji. Ich projekt zmodyfikował zespół młodych krakowskich architektów."Nowy" gmach miał jak najbardziej przypominać przedwojenny budynek. Remont generalny przeprowadzany był latach 2010–2018. Usunięto socrealistyczne detale - kolumnadę w postaci filarów z dwunastoma kamiennymi hermami wzdłuż całego frontu i tralkowe balustrady na zwieńczeniu wieży, rozebrano portyk z herbem Warszawy i kariatydami. Powstało nowe skrzydło, nie widoczne ani od ulicy Świętokrzyskiej ani od placu Powstańców Warszawy. Zmienił się też wystrój wnętrz. Powstał tu luksusowy, pięciogwiazdkowy hotel Warszawa.

W tekście wykorzystano materiały i informacje z książki Hanny Faryny-Paszkiewicz "Geometria wyobraźni. Szkice o architekturze dwudziestolecia międzywojennego", wydawnictwo słowa/obraz terytoria, Gdańsk 2003 (Rozdział "Pierwsze polskie wieżowce")

Więcej o: