Bunkier Sztuki w Krakowie. Brutalne piękno
Brutalistyczny Bunkier Sztuki w Krakowie, projektu Krystyny Różyskiej - Tołłoczko, zalicza się do najbardziej intrygujących budowli okresu modernizmu w Polsce. Do lat 90. był jedynym przykładem nowoczesnej architektury w obrębie Starego Miasta w Krakowie
Bunkier Sztuki w Krakowie
Bunkier Sztuki w Krakowie - wyjątkowy brutalistyczny budynek, zaprojektowany przez Krystynę Różyską - Tołłoczko, otwarty został w 1965 roku. Zacznijmy jednak od początku - w 1950 roku powołano do życia Krakowski Oddział Centralnego Biura Wystaw Artystycznych (CBWA). Równolegle przystąpiono do planowania siedziby nowej placówki, jednak z różnych przyczyn jej długo wyczekiwane otwarcie nastąpiło dopiero po piętnastu latach(!). Uroczystemu otwarciu nowego budynku galerii towarzyszyły znaczne emocje mieszkańców Krakowa, czego dowodem są artykuły pojawiające się w ówczesne prasie.
Rozentuzjazmowani dziennikarze pisali, że oto „powstał pierwszy w mieście obiekt wybudowany specjalnie dla urządzania wystaw”. Emocje z pewnością podsycało długie wyczekiwanie - realizacja projektu autorstwa Krystyny Różyskiej - Tołłoczko trwała prawie 6 lat.
Bunkier Sztuki - architektura
Architektka w interesujący sposób wpisała nowoczesną bryłę Bunkra Sztuki w zabytkowy kontekst. Charakter najbliższego otoczenia w znacznym stopniu wyznaczał zlokalizowany przy Pl. Szczepańskim historyzujący Pałac Sztuki zaprojektowany przez Franciszka Mączeńskiego w początkach XX wieku. Ponadto w miejscu gdzie finalnie stanął pawilon CBWA znajdował się XVII-wieczny spichlerz. Różyska - Tołłoczko zdecydowała się na radykalne zerwanie z prezentowaną przez oba obiekty estetyką. Późno-modernistyczny obiekt działa masą brył i ich fakturą, jest więc diametralnie różny od operujących bogatym, rozdrobnionym detalem zabytków. Co więcej, wspomniany spichlerz został umiejętnie wkomponowany w nową kubaturę.
O wyjątkowej sile oddziaływania Bunkra Sztuki stanowią kontrasty przeszklonych płaszczyzn i surowego muru w którego chropowatym licu widoczne są dociśnięte deski szalunku. Jego rzeźbiarską, ekspresyjną powierzchnię zaprojektowali Antoni Hajdecki i Stefan Borzęcki. Główne wejście pomyślane zostało jako pomost biegnący wprost z traktu Plant i osłonięte zostało malowniczo wywiniętą żelbetową wstęgą. Pewnym dysonansem w spójnym i przemyślanym obrazie brutalistycznego pawilonu wydaje się być stalowo-szklany ogródek dla gości popularnej muzealnej kawiarni.
Prasa z połowy lat 60. pisała, że „o ile z zewnątrz pawilon może się podać mniej lub więcej” o tyle wnętrze było powszechnie postrzegane jako nowoczesne i świetnie dostosowane do funkcji muzealnej. 1500m2 powierzchni ekspozycyjnej podzielono na mniejsze pomieszczenia, co zdaniem twórców uchronić miało zwiedzających przed monotonią dużej wystawy.
W 1994 roku popularny Bunkier Sztuki zyskał status galerii miejskiej. Od tego czasu jego działalność nabrała silnie indywidualnego charakteru, co poniekąd wyrażać miała zmiana nazwy- oficjalnie mianowany został Bunkrem Sztuki.
Bunkier Sztuki - przebudowa
W czerwcu 2016 roku ogłoszono konkurs na opracowanie koncepcji architektonicznej przebudowy, rozbudowy i nadbudowy budynku Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki w Krakowie. Zakwalifikowano 33 prace. Ostatecznie zwyciężył projekt pracowni Roberta Koniecznego KWK Promes.
"W zwycięskim projekcie wspaniale nawiązano do historii Bunkra. Myślę, że spodoba się on wszystkim, którym bliskie jest dziedzictwo polskiego modernizmu. Architekt powraca do pomysłu z 1965 roku. Odsłania fasadę budynku, dla wielu już zapomnianą. A jednocześnie – podobnie jak Krystyna Tołłoczko-Różyska – proponuje śmiałe rozwiązania, również przed samym budynkiem, wokół Plant. Projekt zakłada stworzenie przestrzeni wystawienniczej na miarę XXI wieku i pozwoli wyjść sztuce współczesnej na pierwszy plan" – komentowała dyrektorka Galerii, Magdalena Ziółkowska.
Robert Konieczny zaproponował przywrócenie budynkowi pierwotnej bryły. Podziemia miały zostać rozszerzone o nowe sale wystawowe i przestrzenie magazynowe. Nad nimi znaleźć się miał ruchomy strop, który pozwoli na modelowanie przestrzeni według potrzeb galerii (takie rozwiązanie umożliwiłoby wystawianie dzieł nawet o bardzo dużych gabarytach). Według projektu KWK Promes, popularna kawiarnia Bunkier Sztuki miała zostać przeniesiona do środka budynku. Zniknąć miała przymocowana na stałe do fasady wiata zasłaniająca budynek (dziś znajdują się pod nią stoliki). Po przebudowie Galerii, latem stoliki nadal miały pojawiać się na zewnątrz, a dachem miał być wspomniany wcześniej ruchomy stron.
Zobacz projekt przebudowy Bunkra Sztuki w Krakowie autorstwa KWK Promes>>
W styczniu 2017 roku poinformowano, że "negocjacje pomiędzy architektem a inwestorem nie powiodły się". Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki nie zawarła umowy na opracowanie dokumentacji projektowej z Laureatem I nagrody Konkursu architektonicznego na przebudowę, rozbudowę i nadbudowę budynku Galerii. Ostatecznie wykonawcą dokumentacji projektowej, zostało biuro Architekt Andrzej Kaczmarczyk z Suchej Beskidzkiej. Wiadomo już, że w Bunkrze Sztuki nie będzie podnoszonego stopodachu. Nie będzie wysuwanej ponad płaszczyznę ziemi wychodzącej na Planty struktury.
W kwietniu 2020 roku Galeria Bunkier Sztuki ogłosiła przetarg na przeprowadzenie robót budowlanych. Jak czytamy w specyfikacji, prace mają zostać ukończone do do30.04.2024 roku.
Skomentuj:
Bunkier Sztuki w Krakowie. Brutalne piękno