ZA-mieszkanie 2012. Miasto ogrodów, miasto ogrodzeń

Od dwóch dekad obserwujemy w Polsce realizację marzeń ludzi o domu z ogrodem. Po 1989 roku pojawiły się nowe możliwości oferowane przez wolny rynek, rozwijający się z czasem system kredytów, przedsiębiorczość deweloperów i zaradność Polaków. Zastanówmy się nad tym, jak urzeczywistnienie tych marzeń, owo Wałęsowskie "wzięcie spraw we własne ręce" wpłynęło na kształt polskich miast. Dlaczego zamiast miasta ogrodu, czy choćby ogrodowych przedmieść, mamy miasto ogrodzeń? Mnożą się szlabany, bramki, płoty, piny, plakiety firm ochroniarskich oraz kamery Kto odgradza się od kogo? Dlaczego niszczymy wspólną przestrzeń? Czemu miasto rozlewa się bez planu, a dom na przedmieściu stanowi w swej obecnej formie karykaturę pierwotnego ideału kontaktu z naturą? Czemu widzimy reklamy osiedli, których nazwy wywołują w nas wizję zamieszkania w harmonii z naturą, a w ich realizacji pierwszą ofiarą stają się rosnące na danym terenie drzewa? Skąd się biorą w miastach enklawy ludzi o podobnym statusie, wydzielających się z pozostałej przestrzeni? Gdzie i jak mieszkają ci, którzy zostają za faktycznym i metaforycznym murem?

Na te i wiele innych pytań, starają się odpowiedzieć twórcy "ZA-MIESZKANIA 2012" czyli projektu badawczo-wystawienniczego poświęconego zmianom, jakie zaszły we współczesnej architekturze mieszkalnej (a także urbanistyce i planistyce), ich związkom z tożsamością mieszkańców i postępującymi zmianami w przestrzeni miasta oraz tworzącym się stopniowo rozwarstwieniem społecznym.

Projekt "Za-mieszkanie 2012" nawiązuje do "Wystawy architektury i wnętrz w otoczeniu ogrodowem", która odbyła się w Krakowie w 1912 roku w bezpośrednim sąsiedztwie nieistniejącego wtedy jeszcze Gmachu Głównego Muzeum Narodowego, na terenach przylegających do Błoń i Parku Jordana. W 1912 roku pokazano wykonane w skali 1:1 modele domów rodziny rzemieślniczej, robotniczej i rodziny rolnika oraz dworek podmiejski. Wśród założeń ideologicznych wystawy, istotne było przekonanie o istnieniu jasno zdefiniowanego podziału klasowego i zawodowego społeczeństwa oraz o potrzebie dostosowania typu i wyglądu domu do statusu społecznego jego mieszkańca. Jednym z głównych celów ekspozycji było stworzenie i prezentacja typologii budynków mieszkalnych o charakterze modelowym - możliwych do wielokrotnego powielania. Odwołując się do idei miasta-ogrodu Ebenezera Howarda, skupiono się na domach indywidualnych.

W stulecie tamtego wydarzenia, które ukształtowało architektoniczny obraz drugiej Rzeczypospolitej (a pośrednio także Polski powojennej), wystawa stawia pytanie o stan obecny architektury mieszkalnej w Polsce w kontekście przemian zachodzących w miastach zwłaszcza po 1989 roku. Jako przedmiot refleksji wybrany został Kraków i jego okolice. Problemy społeczno-przestrzenne złączone zostały na potrzeby wystawy z typowymi dla tych procesów miejscami zamieszkania (kamienica w centrum miasta jako element procesu gentryfikacji przestrzeni centrum, osiedle zamknięte jako ilustracja rosnącej psychologicznej potrzeby izolacji i bezpieczeństwa, blokowisko i jego transformacja, mieszkanie socjalne jak przykład procesu wykluczenia, marginalizacji i biedy, dom z ogrodem na przedmieściu jako symbol suburbanizacji oraz luksusowa willa jako rezultat marzeń o indywidualnym domu z ogródkiem).

Dodatkowym elementem wystawy jest instalacja zaprojektowana przez pracownię architektoniczną medusa group, która podkreśla zjawisko grodzenia, tworzenia barier, pojawiające się zarówno w przestrzeni realnej, jak i społecznej współczesnych polskich miast poprzez wprowadzenie w przestrzeń galerii przegrody z profili stosowanych do montaży płyt gipsowo-kartonowych.

Jest nam niezmiernie miło poinformować, że serwis BRYLA.PL patronuje wystawie ZA-mieszkanie. Zapraszamy więc w imieniu organizatorów!