BRYŁA w wielkim mieście: Pola Elizejskie

Pola Elizejskie, czyli Avenue des Champs-Élysées słyną z wszystkiego co naj: najdroższe, najbogatsze i największe, ze swoimi 70 metrami szerokości są drugą najszerszą aleją w Europie (ustępują tylko Alei Unirii w Bukareszcie). Ciągną się od placu Zgody (Place de la Concorde) na wschodzie ze słynnym obeliskiem z Luksoru, aż po plac Charles de Gaulle z Łukiem Triumfalnym na zachodzie. Przecinają VIII dzielnicę w północno-zachodniej części centralnego Paryża.

Aleja ma tylko 2 kilometry długości, ale nagromadzenie atrakcji może doprowadzić do zawrotu głowy. Pola Elizejskie mają dwa fragment różniące się charakterem. Od wschodu aleja jest bardziej zielona, parkowa, natomiast od zachodu obudowana kamienicami charakterystycznymi dla stylu drugiego cesarstwa. Ten odcinek jest znany z drogich butików i restauracji.

od wiejskiej drogi do alei

Zanim pospacerujemy jednak po Polach Elizejskich przenieśmy się do XVII wieku. Wówczas w miejscu dzisiejszej alei były pola uprawne, jednak późniejsza nazwa raczej nie odwołuje się do wiejskiej przeszłości, a do znanej z mitologii greckiej krainy wiecznej szczęśliwości zmarłych duszy. Sady i pola znajdowały się wówczas na obrzeżach właściwego Paryża.

Jako pierwsza zwróciła uwagę na to miejsce królowa francuska Maria Medycejska wywodząca się z włoskiego rodu Medyceuszy, która w 1616 roku kazała poprowadzić tędy drogę wysadzaną drzewami. W kolejnych latach drogę tę przedłużono do Ogrodów Tuileries, które obecnie znajdują się na wschód od Placu Zgody. Ogrody to pozostałość po pałacu Tuileries, który był królewską rezydencją, uległ zniszczeniu w czasie Komuny Paryskiej w 1871 roku.

Z czasem znaczenie alei rosło. W XVIII wieku była już modnym deptakiem spacerowym, po którym chadzała głównie arystokracja. To po niej Maria Antonina spacerowała z przyjaciółmi.

Aleja stała się miejską ulicą dopiero w pierwszych dekadach XIX wieku, kiedy aglomeracja paryska rozrastała się coraz bardziej. W 1828 roku została zaopatrzona w chodniki, oświetlenie gazowe i ozdobne fontanny. Później wielokrotnie aleja była przebudowywana. W okresie wielkiej przebudowy Paryża prowadzonej przez barona Hausmanna zyskała w swoim zachodnim odcinku monumentalną oprawę w postaci bogatych mieszczańskich kamienic. Ostatnia większa modernizacja miała miejsce w 1993 roku, kiedy to poszerzono chodniki.

Dziś Pola Elizejskie wchodzą w ciąg Osi Historycznej Paryża (Axe Historique), na która nanizane są najważniejsze obiekty miasta. Oś ciągnie się od wschodu, gdzie zaczyna się przy Luwrze z jego współczesną piramidą ze szkła. Idąc na zachód przechodzi przez plac  Carrousel, gdzie znajduje się pierwszy z łuków triumfalnych (Arc de Triomphe du Carrousel, który stanął w miejscu dawnego pałacu Tuileries).

Następnie oś biegnie przez ogrody Tuileries i plac Zgody z oryginalnym egipskim obeliskiem liczącym sobie 3300 lat (to dar kedywa Egiptu, Muhammada Alego z 1831 roku). Dalej ciągnie się przez Pola Elizejskie i plac Charles de Gaulle z drugim Łukiem Triumfalnym, ale to właśnie ten widniej na widokówkach, bo jest ponad dwa razy większy od łuku przy Carrousel. Plac de Gaulle nosił niegdyś nazywał się Place de l'Etoile (plac Gwiazdy) ze względu na gwiaździsty układ ulic, które zbiegają się przy nim niczym promienie.

Potem oś biegnie aż do nowoczesnej dzielnicy wieżowców i biurowców La Défense. Zamyka ją wybudowany w 1990 roku przez duńskiego architekta Johann Otto von Spreckelsen Duży Łuk, czyli La Grande Arche, będący zarazem wielofunkcyjnym wieżowcem oraz punktem widokowym.

Stojąc więc na środku jezdni Pól Elizejskich (najlepiej zrobić to na jakimś przejściu dla pieszych) można patrząc na wschód bądź zachód podziwiać długą perspektywę jednego z najpiękniejszych założeń urbanistycznych świata. Żadne inne miasto na świecie nie ma takiej osi i takich monumentów ją tworzących. Pola Elizejskie to zaś najciekawszy fragment Axe Historique.

najpiękniejsza na świecie

O polach Elizejskich mówi się we Francji jako ?La plus belle avenue du monde? (najpiękniejsza aleja w świecie). Już odcinek parkowy jest tego dowodem. Tworzą go rzędy równo przyciętych kasztanowców i klomby kwiatowe, wśród których można odetchnąć od zgiełku miasta. W cieniu drzew często rozkładane są teatrzyki kukiełkowe dla dzieci.

Można stąd zboczyć na południową stronę Pól do Grand i Petit Palais, neoklasycznych budowli przypominających dawne dworce kolejowe, ze swoim stalowo-szklanymi dachami. Te dwa budynki wybudowano na Wystawę Światową w 1900 roku i do dziś pełnią funkcję hal ekspozycyjnych.

Na północ od alei znajduje się Pałac Elizejski, siedziba prezydenta Francji oraz cały ciąg ministerstw i ambasad. W pobliżu jest teatrMarigny, który zajmuje budynek w kształcie rotundy. Forma budynku zdradza jego wcześniejsze przeznaczenie - powstał pod koniec XIX wieku jako pawilon, w którym prezentowano modne wówczas panoramy, czyli malarskie dzieła dające iluzję przebywania w innej przestrzeni. Z czasem obiekt przekształcono w teatr muzyczny. Niedaleko teatru działa jeden z najbardziej znanych na świecie otwartych na powietrzu targów filatelistycznych.

W dalszej części aleja staje się już wielkomiejskim salonem. Tutaj znajdują się dziesiątki kin, kawiarni i restauracji, w tym słynny Fouquet's.

Wspaniałość i blichtr Pól Elizejskich w ostatnich latach są zagrożone przez globalizację. Wiekowe butiki i tradycyjne restauracje wypierają ogólnoświatowe sieciowe marki. Coraz więcej pojawia się tutaj biur lotniczych, salonów samochodowych czy sklepów odzieżowych. Władze Paryża próbują walczyć z tym trendem, który nazwały ?banalizacją?. W 2007 roku zakazały otwarcia przy alei sklepu szwedzkiej marki odzieżowej H & M. Jednak to walka z wiatrakami, bo w 2008 roku i tak powstał duży salon amerykańskiej sieci Abercrombie & Fitch.

Dziś Pola Elizejskie to marzenie każdej liczącej się marki, więc paryskie merostwo musi chyba raczej ustąpić. To tutaj znajduje się największy na świecie salon Adidasa, a także największy w obrębie Europy kontynentalnej sklep Gap. Oprócz marek luksusowych jak Louis Vuitton czy Cartier jest tu już chyba każda światowa marka ( m.in. Disney Store, Nike, Zara).

ulica paradna

Pola Elizejskie to także miejsce wielkich wydarzeń. To tutaj odbywa się największa francuska defilada wojskowa, którą zawsze podziwiają tłumy mieszkańców i turystów, a najważniejszym gościem jest prezydent Francji. Parada odbywa się w Dni Bastylii 14 lipca, to święto narodowe będące pamiątką po rewolucji francuskiej i zdobyciu przez lud Bastylii, twierdzy będącej symbolem ucisku.

W okresie świąt Bożego Narodzenia i Sylwestra aleje rozświetlają lampki rozwieszone na drzewach. Z roku na rok iluminacja jest coraz bogatsza, przez co wieczorne spacery zimową porą są jedną z największych atrakcji Paryża.

Od 1975 roku tradycyjnym ostatnim etapem wyścigu Tour de France jest jazda po Polach Elizejskich. Tutaj też następuje uroczyste dekorowanie zwycięzców wyścigu.

Pola Elizejskie ulubili sobie też manifestanci, aleja jest często blokowana przez strajki, które w demokratycznej Francji są stałym elementem pejzażu. Ale wspaniała ulica jest miejscem nie tylko protestów, ale i radości. Gdy paryżanie mają jakiś powód do zbiorowego świętowania - na pewno upust radości będą manifestować właśnie na Polach Elizejskich. Tak jest co roku w Sylwestra. Tak było w 1998 roku, gdy dziesiątki tysięcy ludzi cieszyło się ze zwycięstwa Francji w czasie Mistrzostw Świata.

Jeśli chcecie poznać smak Paryża w ciągu jednego spaceru - to musicie konicznie wybrać się na przechadzkę po Polach Elizejskich. Jak powiedział amerykański pisarz Ralph Waldo Emerson: ?Francja zbudowała Paryż dla całego świata?, stąd aleje są salonem otwartym dla wszystkich ludzi.