Świątynie sztuki nowoczesnej

Projekt Muzeum Sztuki Nowoczesnej, autorstwa Christiana Kereza od samego początku budził kontrowersje. Wybrany jako pierwsza nagroda w konkursie w 2007 jego budowa będzie realizowany w latach 2011 - 2014. Koncepcja projektu, wielokrotnie prezentowana przez swojego autora, przedstawia gmach jako doświadczenie porównywalne do eksploracji krajobrazu naturalnego. Wynika to przede wszystkim z horyzontalnego, rozłożystego charakteru budynku, jego skali oraz rozwiązań przestrzennych w jego wnętrzu.

Najbardziej kontrowersyjnym elementem projektu, poddawanym najszerszej krytyce była jego fasada i zewnętrze. Przez ostatnie lata byliśmy systematycznie przyzwyczajani do podziwiana architektury niezwykle krzykliwej, bogatej w swoim charakterze, skomplikowanej inżynieryjnie i wymagającej. To oferowały nam projekty Gehry'ego, w takiej architekturze lubili się szejkowie arabscy czy inwestorzy azjatyccy.

A jak jest dzisiaj? Czy projekt Christiana Kereza jest faktycznie jedynie betonowym pudłem przyrównywanym do supermarketu? A może jednak wpasuje się w aktualne trendy w budownictwie muzealnym. Popatrzmy na szerszy kontekst, w którym MSNK Kereza powinniśmy osadzić, a więc budynki wybudowane oraz zaprojektowane w ostatnich latach w różnych częściach świata na cele ekspozycji sztuki nowoczesnej. w formie zestawiany był z wyrazistymi dziełami architektonicznymi, rzeźbami będącymi symbolami miast.

Muzeum Sztuki Aomori - Jun Aoki, Aomori, Japonia 04-05

Muzeum Sztuki w Aomori w Japonii zaprojektowane zostało przez japońskiego architekta Juna Aokiego powstało w latach 2004-2005. Struktura Muzeum skomponowana jest dwubiegunowo, góra jej jest płaska spód natomiast jest nierówny, stykający się z ziemistym podłożem, które dodatkowo, w swoim otoczeniu, poszatkowane jest otaczającymi okopami.

Wnętrze struktury budynku składa się z kubicznych galerii wystawowych, dodatkowo zagospodarowane zostały przestrzenie pod budynkiem mieszczące planowane wystawy czasowe. Część wspomnianych wcześniej okopów, które nie łączą się w sposób bezpośredni z bryłą budynku, wykorzystywane są jako otwarte galerie terenowe. Okopy, pełniące rolę użytkową, maja jednocześnie nawiązywać do ważnego historycznie terenu wykopalisk, Sannai Murayama, leżącego opodal.

Taiyuan Museum of Art. - Preston Scott Cohen, Taiyuan, 07-010

Zwycięska propozycja dla Muzeum Sztuki w Taiyuan leżącego w północnych Chinach, utożsamia nowe podejście w nawiązywaniu relacji pomiędzy, miejscem, użytą technologią oraz kulturą zarówno tą z przeszłości jak i tą przyszłą. Forma budynku nawiązuje do rolniczych obszarów typowych dla prowincji Shanxi. Tak jak powyginane tarasy plantacji w Shanxi ściśle związane są z potrzebami nawadniania, tak połamana struktura muzeum nawiązuje do nowoczesnych technologii kontrolujących naturalne oraz sztuczne światło na potrzeby Muzeum.

Wrażenie przestrzeni przywołuje wielokrotność perspektyw w tradycyjnym chińskim malarstwie przedstawiającym krajobrazy. W przeciwieństwie do tradycyjnej zachodniej obramowanej jednopunktowej perspektywy, wygięte pełne kątów formy TMA dają wrażenie niespodziewanych rzutów przestrzennych, sekwencje świateł i cieni, ciągłości i jej braku, wszystko w środowisku sprawiającym wrażenie niczym nieograniczonym.

Formy te stanowią swoisty wizualny przewodnik dla zwiedzających, jednocześnie będąc ekranami filtrującymi światła. Elementem przewodnim projektu jest potrzeba zorganizowania muzeum zgodnie z dialektyką ciągłości i jej braku. Budynek powoduje wrażenie zjednoczonej sekwencji przestrzeni, jednocześnie dając gościom wolność wyboru, podążania przygotowaną ścieżką lub przechodzenia od jednej ekspozycji do drugiej.

Tel Aviv Museum of Art - Preston Scott Cohen, tel aviv, 07-010

Innym projektem Prestona Scotta Cohena, wkrótce zrealizowanym, jest Muzeum Sztuki w Tel Avivie. Zlokalizowany w centrum miejskiego kompleksu kulturowego, jego zaprojektowanie było nie lada architektonicznym wyzwaniem: połączenie ciasnoty trójkątnej działki oraz potrzeb muzeum na duże regularne przestrzenie wystawiennicze. Znalezionym rozwiązaniem było delikatne skręcanie geometrycznych płaszczyzn, które łączą poszczególne kąty pomiędzy galeriami i kontekstem, jednocześnie dopuszczając światło do najdalszych miejsc częściowo osadzonego pod ziemią budynku.

Muzeum przedstawia niecodzienną syntezę dwóch przeciwstawnych paradygmatów powszechnie przyjętych dla współczesnego muzeum: muzeum neutralnych białych pudeł oraz muzeum architektonicznie spektakularne. Indywidualne, prostokątne galerie są zorganizowane wokół "lightfall", wysokiego na prawie 30 metrów spiralnego atrium. Kompozycja budynku jest wieloosiowa. W swojej naturze, jest to seria niezależnych planów oraz stalowych struktur nałożonych  jedne na drugie, połączonych geometrycznymi fragmentami wertykalnej cyrkulacji.

Nowy budynek Muzeum nawiązuje do poprzedniego w tak daleko posuniętym stopniu, że sprawiają wrażenie spokrewnionych. Jednocześnie, nawiązuje do starszej tradycji która istnieje w ramach izraelskiej kultury architektonicznej. Wielokrotny wyraz modernizmu niegdyś reprezentowanego przez Mendelsons i Bauhaus w Tel Avivie, są syntetyzowane w języku architektonicznym, który stara się być międzynarodowy i progresywny w swojej kulturowej orientacji.

Uniwersyteckie Muzeum Sztuki Współczesnej Teodoro Gonzalez de Leon, Mexico Cty, 06-08

Museo Universitario de Arte Contemporáneo (MUAC - University Museum of Contemporary Art) uzupełnia kulturowy kompleks National Autonomous University of Mexico (UNAM) leżącego na południu stolicy Meksyku. Od 1976, wiele obiektów związanych z tańcem, teatrem, muzyką, filmem i literaturą powstawały właśnie tutaj. MUAC zlokalizowany jest na dużym placu obok sali koncertowej Nezahualcóyotl oraz na przeciwko Narodowej Biblioteki.

Spektakularny budynek został zaprojektowany przez  Teodoro González, jednego z najbardziej znanych i cenionych meksykańskich architektów, odpowiedzialnego między innymi za projekt muzeum Rufino Tamayo. Całkowita powierzchnia ma prawie 14,000 m2, z czego 6,000 m2 zarezerwowane jest dla 14 hal wystawienniczych mieszczących ekspozycje stałą muzeum oraz ekspozycje czasowe.

Budynek muzeum nawiązuje za sprawą ogromnej, szklanej, pochylonej fasady i minimalizmu formy zarówno do Metropolitan Museum w Nowym Jorku jak i do Londyńskiego Tate. Przykłady godne naśladownictwa.

Tea - Herzog & de Meuron, Santa Cruz de Tenerife, 03-08

Tenerife Space of Arts zajmuje powierzchnie okolo 20 tys metrów kwadratowych mieszczac 3 placówki kulturowe: Óscar Dom~n guez Institute bioblioteke Alejandro Ciora nescu Is-land oraz centrum fotograficzne wyspy

Budynek znajduje sie w centrum miasta Santa Cruz na wyspie Teneryfa.  Ten regularny, stonowany budynek zaprojektowany został przez szwajcarską pracownię Herzog& de Meuron we współpracy z kanaryjskim architektem Virgilio Gutierrez Herreros. Został on zaprojektowany w taki sposób aby wewnętrzne przestrzenie wystawiennicze były otwarte na otoczenie, umożliwiając napływ naturalnego światła do wnętrza. Projekt umożliwia również powiązanie historycznej części miasta otaczającej muzeum z jego nowocześniejszą twarzą wyrażoną przez sam budynek. Obszar ten składa się z ogólno dostępnego dla wszystkich skweru, którego głównym celem jest skierowanie gości do wnętrza budynku.

Museion - KSV Bolzano, Włochy 04-08

Nowy Museion zaprojektowany przez pracownię KSV i zrealizowany w latach 2004-2008 jest pomyślany jako muzeum otwarte. Jego kubiczny kształt jest naładowany silnym wizualnym wyrazem, a jego architektura ma w założeniu być nośnikiem dialogu: przednia i tylna fasada są w dużej mierze przezroczyste i pozwalają na nawiązanie dialog pomiędzy historyczną częścią miasta z jego nowszymi częściami oraz brzegami rzeki Talvera. Nowy Museoin ma łączyć zarówno w wymiarze symbolicznym jak i fizycznym dwie wspomniane wcześniej części miasta.

W nocy fasady są wykorzystywane do projekcji i prezentacji dzieł sztuki. Wnętrze budynku oraz jego przestrzenie są bardzo płynne: różne wymiary działalności muzealnej - ekspozycje i miejsca wystąpień, warsztaty dydaktyczne oraz biblioteka nie są w sposób zdecydowany od siebie oddzielone ale wręcz  ściśle ze sobą powiązane.

Art gallery of Ontario rozbudowa- Frank O.Gehry, Toronto, 05-08

Nie wszystkie budowane muzea odpowiadają postmodernistycznej, oszczędnej formie. W kontraście do wyżej przedstawionych projektów jest rozbudowa Galerii sztuki miasta Ontario zaprojektowana przez Fraknka Gehryego. W swojej zewnętrznej ekspresji zdecydowanie odbiega od skromnych minimalistycznych form.

Głównym, rzucającym się w oczy elementem jest fasada ze szkła i drewna rozciągająca się wzdłuż ulicy Dundas. Gwarantuje dobre doświetlenie wnętrza naturalnym światłem. Umożliwia również wzajemne przenikanie się wnętrza muzeum z jego otoczeniem, pełniąc rolę integracyjną. Fasada ma za zadanie zespolić muzeum z miastem, będąc przegrodą jedynie formalną nie zaś sztywną i zdecydowaną barierą.