Miasto Kultury od Petera Eisenmana

Projekt Miasta Kultury Galicji sięga korzeniami jeszcze poprzedniego wieku. W 1999 roku zwołano międzynarodowy konkurs architektoniczny na koncepcję całego kompleksu, który miał powstać na wzgórzu Gaiás w Santiago de Compostela. Do konkursu zaproszono renomowane pracownie z Hiszpanii i zagranicy, w sumie złożono 11 projektów sygnowanych nazwiskami twórców tej miary, co: Ricardo Bofill, Steve Holl, Rem Koolhass, Daniel Libeskind, Jean Nouveloraz Dominique Perrault .

Ostatecznie zwyciężył projekt Eisenman Architects, który wybrano do realizacji. Według opinii jury to projekt ?łączący zarówno wyjątkowy pomysł i formę plastyczną, a zarazem niezwykle harmonijnie wpisujący się w otoczenie".

Od modernisty do dekonstruktywisty

Peter Eisenman to jedna z najbardziej niezwykłych osobowości światowej architektury, zaczynał karierę jeszcze w latach 70., kiedy był członkiem grupy Five Architects w Nowym Jorku, do której należał m.in. Michael Graves oraz Richard Meier. Architektów grupy łączyła wierność modernistycznej estetyce białego pudełka. Jednak drogi architektów się rozeszły, bo dziś Eisenmanowi bliżej do dekonstruktywizmu, niż corbusierowskiego modernizmu. Stawia się go w gronie takich architektów jak Arata Isozaki , Frank Gehry czy Rem Koolhass.

Bogactwo znaczeniowe i formalne projektów Eisenmana może wynikać z jego olbrzymiej wiedzy, jest nie tylko absolwentem wydziału architektury Uniwersytety Cornell, ale także doktorem filozofii Uniwersytetu Cambridge oraz sztuk pięknych Uniwersytetu Chicago.

Wykładał na najważniejszych uczelniach świata: Harvardzie, Cambridge, Princeton, Yale i Ohio. Swoją własną pracownię założył w 1980 roku. Jego najważniejsze realizacje to centrum sztuk wizualnych Wexner Center w Ohio, Aronoff Center dla Uniwersytetu Cincinnati oraz Pomnik Holocaustu usytuowany tuż przy Bramie Brandenburskiej w Berlinie.

Architektura jak topografia

Główną ideę miasta Kultury Galicji Eisenman wyprowadził z układu zabudowy starego miasta Santiago de Compostela. Od średniowiecza jest to jeden z najważniejszym punktów pielgrzymkowych świata katolickiego. W średniowiecznej części miasta zachowało się 5 traktów pielgrzymkowych zmierzających do centralnie położonej katedry, w której znajduje się legendarny grób św. Jakuba apostoła.

W projekcie te szlaki zostały nałożone na układ kartezjański i przeniesione na szczyt wzgórza. Naturalna topografia wzgórza zdeformowała jednak siatkę wraz z układem traktów i wymieszała linie, które uległy w ten sposób wybrzuszeniu i wykrzywieniu. Tak powstały wijące się wstęgi przypominające też olbrzymie muszle pielgrzymie, będące symbolem św. Jakuba oraz samego miasta.

Cały kompleks przypomina bardziej utwór geologiczny niż architekturę. Zamiast zespołu budynków widoczne będzie jedynie kamienny wybrzuszony płaskowyż poprzecinany uskokami i wąwozami.

Założenie to nowy typ urbanistyki, zamiast obiektów i ulic umieszczonych w terenie mamy więc obiekty tworzące sztuczny krajobraz, będące integralną częścią topografii. Wszystkie budynki są więc prawie niewidoczne, bo wpisane w falujący płaskowyż. To transformacja tradycyjnego centrum sztuki na wzgórzu,Akropolis, w górę sztuki.

Miasto Kultury Galicji to gigantyczny zespół budynków o powierzchni 142 tys. metrów kwadratowych, wśród których znajdą się muzea, biblioteki, archiwa oraz audytoria. Kompleks ma służyć nie tylko ochronie dziedzictwa, ale i jej popularyzacji, będzie miejscem kultury, nauki i rozrywki.

Budynki zgrupowane są w pary: na zachodnim stoku powstaje Muzeum Historii Galicji oraz budynek Nowych Technologii, w środku będzie Biblioteka i Narodowe Archiwum, na wschodnim łagodnym stoku powstanie Teatr Muzyczny oraz Centralny Budynek Usługowy. Dopełnieniem kompleksu są wieże Hejduk.

Najmniejszym obiektem zespołu będzie Centralny Budynek Usługowy. Jak sama jego nazwa wskazuje pomieści funkcje towarzyszące Miastu Kultury - przede wszystkim administrację, przestrzenie komercyjne, sklepy, kawiarnie, księgarnie. W jego wnętrzu znajdą się też wielofunkcyjne sale konferencyjne oraz duży hall.

Pierwsza góra - Archiwum

Realizacja gigantycznego projektu rozpoczęła się w 2001 roku. Pierwszym gotowym budynkiem z sześciu tworzących Miasto Kultury jest Narodowe Archiwum, które na wiosnę zostało otwarte dla pracowników.

Archiwum jest najbardziej wysuniętym na południe budynkiem, ale również jednym z mniejszych. Od bibliotekioddziela go wąwóz pieszego pasażu. Samo archiwum składa się z dwóch części oddzielonych wewnętrzną ulicą: z jednej strony mieści przestrzeń wejściową wraz z galerią wystawową, z drugiej dwupiętrowe archiwum z czytelniami, archiwami, pokojami do pracy dla archiwistów.

Archiwum nieprzypadkowo ukończono jako pierwsze. W jego najniższej części, wyglądającej jak ogon, znajduje się bowiem główna siłownia oraz kotłownia, z której podziemnym tunelem dostarczane będzie ciepło i prąd do wszystkich budynków kompleksu.

Jeszcze w tym roku ma być otwarta biblioteka. W przyszłym swoje podwoje otworzy Muzeum Historyczne, natomiast do 2013 ma być ukończone całe założenie.

Gotowy kompleks będzie hipernowoczesnym założeniem, które dziedzictwo hiszpańskiej Galicji wprowadzi do światowego obiegu. Pewne jest bowiem, że stanie się atrakcją turystyczną numer jeden w regionie, a Santiago de Compostela będzie celem pielgrzymek także dla kolejnej grupy ludzi - tym razem dla wyznawcówarchitektury.