Nowoczesne "domy z bali"

Większości z nas architektura drewniana kojarzy się z zabytkowym kościółkiem stojącym gdzieś na uboczu, lub z coraz częściej spotykanymi tzw. domami z bali. Mniej z nas wyobraża sobie drewniany budynek o odważnej i nowoczesnej bryle: apartamentowiec, czy też kilkunastokondygnacyjny wieżowiec. Wystarczy jednak wybrać się do któregoś z krajów o bogatej tradycji budownictwa drewnianego, by odkryć różnorodny świat form i typów budynków, wznoszonych w całości z tego szlachetnego budulca.

Można powiedzieć, że skoro drewno to ekologia, a skoro ekologia to Skandynawia. Nic jednak bardziej mylnego. Także i ten region musi bowiem walczyć z powszechną "betonizacją" architektury. By zachować tożsamość i zabezpieczyć tamtejszą sztukę architektoniczną przed tą betonową falą, powołuje się szereg programów mających na celu popularyzację drewna wśród architektów. Jeden takich programów prowadzony jest obecnie przez Narodowe Stowarzyszenie Norweskich Architektów (NAL) i nosi nazwę Norwegian Wood.

Norwegian Wood jest realizowany w ramach samodzielnej komórki NAL-u - NAL|Ecobox, zajmującej się m.in. promocją budownictwa zrównoważonego. W ramach tego programu, powstał już szereg obiektów, wykorzystujących drewno za jedyny lub dominujący materiał konstrukcyjny. Są to niekiedy tak zaskakujące projekty, że nigdy nie przypuszczalibyśmy, że można je wykonać z tego surowca.

Dowodem na to może być osiedle Siriskjaer, które jest obecnie realizowane w norweskim mieście portowym Stavanger. Został ono zaprojektowane przez międzynarodowy zespół, złożony z pracowni: Studio Ludo (Norwegia) i AART (Dania). Przewiduje on powstanie na areale 1,95 ha, zespołu kilkunastu apartamentowców liczących od 5 do 8 kondygnacji. To drewniane miasto - jak nazywają osiedle projektanci - ma być łącznikiem między tradycją a nowoczesnością. Nieregularne bryły budynków, powstały w wyniku przeanalizowania nie tylko samej działki i jej sąsiedztwa, ale także tradycji architektonicznych miasta Stavanger jako miasta portowego.

Drewno, które jest wykorzystane w tym projekcie na niespotykaną w tym typie budownictwa skalę, również nawiązuje do skandynawskiej kultury budowlanej. Pojawia się ono nie tylko w konstrukcji budynków, ale także jest stosowane w wykończeniu ich wnętrz, lub jako izolacja. Dzięki masowemu wykorzystaniu tego budulca, kompleks 150 mieszkań i obiektów handlowych będzie posiadać niepowtarzalny charakter i z pewnością będzie stanowić wygodne miejsce do zamieszkania.

Projekty architektury drewnianej, na które warto zwrócić uwagę, powstają jednak nie tylko w ramach programu Norwegian Wood. Są to także czasem niezależne inicjatywy osób lub instytucji, dla których drewno stanowi coś więcej, niż tylko element wykończenia. Przykładem takiego projektu może być biurowiec Norweskiego Sekretariatu Barentsa.

Ma on stanąć w mieście Kirkenes, leżącym kilka kilometrów od granicy norwesko-rosyjskiej. Budynek jest obecnie projektowany przez norweską pracownię Reilulf Ramstad Architects. W założeniu ma on być najwyższym drewnianym budynkiem świata, liczącym ok. 17 kondygnacji. Ma on być także neutralnym pod kontem emisji CO2.

- Ideą projektu jest stworzenie budynku, będącego całkowicie neutralnym pod względem emisji CO2, w którym koncepcja cykliczności natury byłaby zachowana. Innowacyjne rozwiązania nowoczesnej architektury drewnianej, będą natomiast stanowić znak poziomu kompetencji regionu - wyjaśnia ideę projektu Reiulf Ramstad. - Nowa siedziba Barentsa ma funkcjonować jako latarnia rozwoju Regionu Morza Barentsa i regionalnej współpracy Północnej Norwegii - dodaje architekt.

W odkrywaniu architektury drewnianej na nowo służą mają także liczne nagrody i konkursy. Wśród tych najważniejszych wymienić należy przede wszystkim międzynarodową nagrodę Spirit of Nature Wood Architecture Award, która jest przyznawana co dwa lata przez fińskie Stowarzyszenie Drewno w Kulturze (Wood in Culture Association). Honoruje ona osoby lub grupy osób, których architektoniczny kunszt jest przykładem progresywnego i kreatywnego wykorzystania drewna. Choć jest to stosunkowo młode wyróżnienie (przyznawane od 1999 roku), to w gronie jego laureatów znajdziemy takie wybitne osobistości jak: Renzo Piano (2000), Kengo Kumę (2002), Richarda Leplastriera (2004) i Petera Zumthora (2006). Zdobywcą najnowszej edycji nagrody (2008) został chilijski architekt José Cruz Ovalle.

Dawid Legierski