Archigram - architektura bez architektury

Archigram pozostawił po sobie tysiące rysunków, futurystycznych wizji i pomysłów, które do dziś inspirują rzesze architektów. Siła Archigramu bezsprzecznie tkwi w jego założycielach. Nie byli to, jak to zazwyczaj bywa, znajomi z jednej uczelni o podobnie ukształtowanej estetyce. Grupę stworzyło sześciu architektów z różnych środowisk, szkół, różniących się  doświadczeniem oraz wiekiem. David Greene, Peter Cook i Mike "Spider" Webb byli świeżo upieczonymi absolwentami architektury, którzy sprzeciwiali się skostniałemu środowisku brytyjskich architektów. Na przeciwnym biegunie grupy znaleźli się Warren Chalk, Dennis Crompton i Ron Herron - doświadczeni i nagradzani architekci, którzy mieli na koncie liczne realizacje i współpracę z London County Council. Ich spotkanie zaowocowało wydaniem w 1961 roku pierwszego numeru "AECHItecture TeleGRAM" - manifestu futurystycznej architektury, od którego tytułu pochodzi nazwa grupy. Choć sprzedano tylko 300 egzemplarzy pierwszego numeru, a wielu z profesorów potraktowało go jako studencki żart, dwa lata po debiucie Archigram jest już grupą o wyraźnie zarysowanych poglądach, które zyskują uznanie.

Co miał Archigram, czego nie mieli współcześni grupie architekci? Oprócz młodzieńczego zapału i uporu, szóstka angielskich architektów śmiało czerpała z otaczającej ich rzeczywistości. Ich powstanie przypada na początek ery Beatelsów, triumf pop artu i kultury masowej. Inspirowały ich komiksy, science fiction, projekty Bauhasu i Buckminister Fuller, jak również powstawanie społeczeństwa masowego, loty kosmiczne NASA oraz podwodne podróże Jacquesa Cousteau. Technologiczno - popkulturowa mieszanka stała się znakiem rozpoznawczym Archigramu. Projekty przedstawiające pomysły grupy, to nie tylko przykład futurystycznej architektury, ale również doskonale dopracowane plakaty i grafiki.

Archigram kojarzony jest głównie z projektem "Walking City" autorstwa Rona Herrona - miasta przemieszczającego się na ogromnych kończynach, tak długo dopóki mieszkańcy nie znajdą odpowiedniego miejsca. Grupa proponowała jednak wiele futurystycznych rozwiązań, jak chociażby Suitaloon - mini mieszkanie noszone przez mieszkańca jak ubranie lub Plug-in-City Petera Cooka będące wielką megastrukturą, w którą mogą być wbudowywane pojedyncze mieszkania.

Pod koniec lat 60. magazyn "Archigram" wydawany był już w kilkutysięcznym nakładzie, także za granicą. Do współpracy zapraszani byli młodzi architekci, którzy na łamach pisma mogli prezentować swoje projekty. W ten sposób debiutowali Arata Isozaki, Nicholas Grimshaw, Frei Otto, czy też Hans Hollein. Archigram miał wpływ na wielu współczesnych architektów. O efekcie Archigram mówi się w przypadku Centre Pompidou Richarda Rogera i Renzo Piano, licznych projektów Zahy Hadid, Willa Alsopa oraz Rema Koolhaasa, który stwierdził, iż "nie było żadnych nowych ruchów w urbanistyce od czasów Archigramu i Team X".  

Choć jako biuro architektoniczne nie mogą poszczycić się sporym dorobkiem (zrealizowano jedynie trzy projekty), hasło "architektura jako sposób komunikacji" na trwałe zmieniła myślenie o współczesnej architekturze.

Wystawę "Archigram - Eperimental Architecture 1961-74", którą otworzył sam Dennis Crompton oglądać można do 3 maja w krakowskim Pałacu Sztuki przy Placu Szczepańskim podczas Międzynarodowego Triennale Architektury. To jedna z najważniejszych tego typu imprez w Europie.

Program Triennale:

15.04 środa
13:00 otwarcie wystawy ?Architekci Krakowa za granicą?, Galeria KOTŁOWNIA, Politechnika Krakowska, ul. Warszawska 24

16.04 czwartek
13:00 otwarcie wystawy "Współczesna architektura norweska 2000-2005?, Galeria Gil, Politechnika Krakowska, ul. Warszawska 24
16:30 ogłoszenie wyników konkursu studenckiego, Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki, pl. Szczepański 3a
18:00 wystawa "Projekt Roku 2008?, Galeria SARP, pl. Szczepański 6

17.04 piątek
9:45 konferencja, "Wymiar Architektury?, Galeria Sztuki Współczesnej
Bunkier Sztuki, pl. Szczepański 3a,
10:15 wykład Jo Coenen
11:00 wykład Stefan Kuryłowicz

18.04 sobota
09:45 konferencja, "Wymiar Architektury?, Galeria Sztuki Współczesnej
Bunkier Sztuki, pl. Szczepański 3a,
10:15 wykład Julia Bolles-Wilson, Peter Wilson
12:00 wykład Giovanni Multari
13:00 przerwa
14:00 wykład Peter Cook
14:30 otwarcie wystawy "CZHUPLSK XXI: progresywna architektura krajów grupy wyszehradzkiej?, Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki, pl. Szczepański 3a
15.30 ogłoszenie wyników konkursu młodych "Koncepcja przystanku szybkiej kolei aglomeracyjnej w Krakowie?, Kamienica Szołayskich, ul. Szczepańska 11
17:00 międzynarodowe otwarcie wystawy głównej, Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki, pl. Szczepański 3a
18:00 ogłoszenie wyników konkursu głównego, konkursu fotograficznego
20:00 bankiet XI Międzynarodowego Triennale Architektury (za zaproszeniami); w trakcie - wręczenie medali przyjaciół Triennale, Urząd Miasta Krakowa, Plac Wszystkich Świętych 3-4

19.04 niedziela
14:00 zamknięcie obrad Triennale, Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki, pl. Szczepański 3a

7.05 czwartek
otwarcie wystawy "Bauhaus XX-XXI. Dziedzictwo wciąż żywe?, Galeria Międzynarodowego Centrum Kultury, Rynek Główny 25

Zobacz także:

Habitat Machines, czyli drugie życie gofrownicy

UWAGA! Roboty miejskie

Miasto jest dla ludzi