Betonowy klaszor Sainte Marie de La Tourette. Milczące miejsce Le Corbusiera [IKONY ARCHITEKTURY]

24 listopada 1943 roku dominikanie zakupili teren w okolicy Lyonu. W 1953 roku poprosili Le Corbusiera o przygotowanie planów klasztoru. Przeor zakonu, ojciec Marie-Alain Couturier zwracając się do architekta, powiedział: „stwórz milczące, bezgłośne miejsce zamieszkania dla stu ciał i stu serc.”

Klasztor Sainte Marie de La Tourette: dwa lata budowy

U progu XX wieku Le Corbusierowi bliski był naturalistyczny, zgeometryzowany język Art Nouveau. Później jednak dostrzegł poezję w grze elementarnych brył, a do tworzenia budowli wykorzystywał konstrukcję szkieletu żelbetowego. Przy projektowaniu klasztoru Sainte Marie de La Tourette Le Corbusier inspiracji szukał w klasztorze Ema i na górze Athos. Budowę rozpoczęto w 1957 roku, ukończono w 1959 roku. 19 października 1960 roku został on poświęcony przez kardynała Gerliera.

Przeczytaj także: Le Corbusier, czyli papież modernizmu>>

Klasztor Sainte Marie de La Tourette: zmodernizowany archetyp

Architekt zachował archetypowy kształt monastyru z wewnętrznym wirydarzem, ale poddał go modernizacji. Całość zamknięta jest w betonowej formie, obowiązkowo mieszającej wszystkie pięćć zasad architektury nowoczesnej opracowanej przez Le Corbusiera. Betonowy, brutalistyczny klasztor osadzony jest na skarpie na filarach. Oglądany z oddali, sam wygląda jak naturalna skała, głaz, który natura uformowała w prostopadłościan. Z kolei z bliska jawi się jako kompozycja wzajemnie powiązanych abstrakcyjnych brył. Chociaż każda z nich jest odmienna, razem nie tworzą chaosu.

Architekt wyraźnie rozgraniczył miejsca ciszy i gwaru. Strefa ciszy to cele dla stu mnichów - mieszczą się one na dwóch ostatnich kondygnacjach. Cele braci są małe, mają 5,92 m długości, 1,83 m szerokości i 2,26 m wysokości (trochę większe są cele ojców). Każda ma własną kubiczną loggię. Ich rytm zaznacza się jako tektoniczne zwieńczenie skrzydeł budowli. Ruchliwe życie społeczności klasztoru toczy się z dala od cel – w całkowicie przeszklonym refektarzu o wysokości 4,5 metra, w ogrodzie na dachu, w wirydarzu i bibliotece. Strefą sacrum jest pozbawiony ozdób i mocno osadzony na ziemi kościół. Wszystkie strefy są połączone siecią korytarzy, które przecinają się w centrum czworoboku.

Klasztor Sainte Marie de La Tourette: przełamany brutalizm

Głównym budulcem kompleksu jest beton. Jest on niewygładzony, widać na nim ślady i pozostałości procesu tężenia. I owe czytelne, wyraźne odciski drewnianych desek wydają się ożywiać betonowe powierzchnie. Kompozycję z betonu uzupełniają szkło i wpadające przez nie światło. Okna poprzedzielane są szprosami zamontowanymi w nieregularnych odstępach, a światło wpadające także przez okrągłe i prostokątne otwory podkreślają kontemplacyjny charakter Sainte Marie de la Tourette.

Jedynie kościół wyróżnia się pełną monolityczną betonową ścianą. Światło wnika do tego wnętrza poprzez niekonwencjonalne nacięcia - pustki pomiędzy warstwami ścian, rozmaitymi szczelinami i świetlikami.

Surowość całej budowli przełamują wyraziste kolorowe elementy - pomalowane betonowe ściany, wbudowane meble oraz kontrastujące z betonową przestrzenią rury instalacji.

Klasztor Sainte Marie de La Tourette: zwiedzanie

Klasztor zamknięto w 1969 roku. W styczniu 1970 roku w budynku umieszczono Centrum Thomasa More'a, które w 2001 roku po
połączeniu z Dominikan Home zostało przekształcone w Centrum spotkań kulturalnych Tourette. Działało do 2009 roku.

W 2006 roku na zlecenia stowarzyszenia Amis de la Tourette rozpoczęto remont budynku. Wykonano remont zachodniego skrzydła i izolację dachów skrzydła południowego i wschodniego. Odrestaurowano wnętrza, przeprowadzono remont oratorium, korytarzy i atrium. W latach 2012–2013 wyremontowano kościół.

Dziś budynek można zwiedzać z przewodnikiem, istnieje także możliwość rezerwacji noclegu.