20 lat od otwarcia stałej ekspozycji w Muzeum Powstania Warszawskiego. Zobaczyło ją 10 milionów ludzi

Trwają obchody okrągłej, 80. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, a w budynku na ulicy Grzybowskiej w Warszawie świadomie opowiadana jest nadal jego wielowątkowa historia. Główne założenia koncepcyjne wystawy, łączącej historyczną narrację z elementami multimedialnymi, przetarły dwadzieścia lat temu szlaki architektury narracyjnej w środowisku, a Muzeum było jednym z pierwszych interaktywnych tego typu w Polsce. I choć dzisiaj technologia postępuje w imponującym tempie, wystawa spełnia dalej swoją uniwersalną funkcję – ma odwiedzających zatrzymywać i być możliwie zrozumiała, zarówno w wymiarze intelektualnym, jak i zmysłowym za pomocą obrazów, dźwięków, tekstów i światła.

Siła konstruktywnej prostoty

Ścieżka zwiedzania prowadzi przez poszczególne sale tematyczne, m.in. Salę Małego Powstańca, Kanał, Niemcy i oddaje rzeczywistość 1944 roku. Nie odtwarza jednak nieistniejącego już świata, a pokazuje go sugestywnie za pomocą różnorodnych środków, m.in. indywidualnych eksponatów, które w zaprojektowanych specjalnie surowych gablotach oddają swoją brutalną realność. Zgromadzonych dokumentów, map, zdjęć, listów, przedmiotów osobistych czy broni ekspozycja liczy około tysiąca. Sposób organizacji przestrzeni jest prosty, ale umożliwia jednocześnie głębokie poznanie tematu, również w szerszej, geopolitycznej perspektywie. Poszczególne etapy Powstania Warszawskiego ułożone i pokazane
są chronologicznie i z perspektywy osób, które w nim walczyły.

Realizm namacalny przez kontakt z materią

Dramaturgię wydarzeń autorzy koncepcji podkreślili stosując różnorodne materiały wykończeniowe, m.in. żelazo, stal, cegłę, drewno, granitowy bruk. Materiały podchodzą  w większości z odzysku, zarówno z kraju i zagranicy i dosłownie pamiętają czasy, o których opowiadają w Muzeum. Ze względu na niewielki na tamte czasy budżet kreacyjny ekspozycji, pracownia odwiedziła wiele składowisk materiałów z ruin i starych domów, by wydobyć  na wierzch rzeczywistą tkankę narracyjną i później osobiście montowała jej fragmenty m.in. wspomniane gabloty ze stali. Ekspozycję spaja również stalowy monument przechodzący przez wszystkie trzy kondygnacje, które zajmują łącznie ponad 3 tysiące metrów kwadratowych.

Zatrzymanie spełniające swój przekaz

Architekt i współautor koncepcji Mirosław Nizio podkreśla, że jego zdaniem ekspozycja przetrwała próbę czasu, gdyż była nie tylko wynikiem wyobraźni pracujących nad nią osób,  ale za nadrzędny cel konsekwentnie stawiała sobie utrzymanie zrozumiałej formuły narracyjnej:

„Jestem dumny i wzruszony, że w ciągu 20 lat od otwarcia ekspozycji odwiedziło ją tak wiele osób z rozmaitym zapleczem osobistym, historycznym, kulturowym. Pokazuje to, że kierunek jakości, jaki chcieliśmy jako zespół wyznaczyć jest ponadczasowy i wpisał się w potrzeby odwiedzających. Pomimo zmian zachodzących w muzeach w Polsce i Europie nadal zachowuje świeżość. Praca nad wystawą stałą w Muzeum Powstania Warszawskiego zbudowała też podwaliny pod moją filozofię architektury narracyjnej. Będąc w przeddzień rocznicy w jednej z wyciszonych, przyciemnionych sal ekspozycji miałem poczucie, jakby to miejsce zostało otwarte dopiero wczoraj – zachowało żywą energię, na której tak zależy mi w każdym projekcie”.