Dziesięć najważniejszych obiektów XX wieku na świecie. Wśród nich jeden z Polski!

Dom Maxa Lieblinga, Tel Aviv

Dom Maxa Lieblinga znajduje się w "Białym Mieście" w Tel Awiwie. Ta unikalna część izraelskiej stolicy składa się z prawie 4 tys. budowli utrzymanych w stylu Bauhausu. Dom Lieblinga zbudowany został w 1936 r., jest on dziełem izraelskiego architekta Dova Karmiego.

Architektowi udało się przenieść założenia Bauhausu i dostosować je do śródziemnomorskiego krajobrazu. Innowacyjne rozwiązania techniczne i stylistyczne, które Karmi zastosował projektując dom wywarły wpływ na całe pokolenie architektów pracujących w tym kraju w okresie powojennym. Uzyskany grant z fundacji Getty wynosi 130 tys. dolarów, dzięki niemu opracowany zostanie generalny plan konserwatorski.

Sanatorium w Paimio, Finlandia

Wśród wyróżnionych budynków znalazło się Sanatorium w Paimio w Finlandii. Budynek zbudowany został w 1932 r. według projektu fińskiego architekta Alvara Aalto. Obiekt na początku lat 70. zmienił swoją funkcję i stał się szpitalem ogólnym. Dopiero od niedawna nie funkcjonuje już jako zakład opieki zdrowotnej. Obecnie trwa dyskusja co zrobić z budynkiem.

Amerykańska dotacja wynosi 180 tys. dolarów. Za tą kwotę opracowany zostanie konserwatorski plan zarządzania obiektem, dzięki któremu zbadane zostaną zabytkowe, modernistyczne elementy. Niezwykle cenną częścią budynku jest skrzydło, z którego kiedyś korzystali pacjenci oraz oszklone tarasy.

Eames House, Pacific Palisades w Kalifornii

Dom Eames House w Pacific Palisades w Kalifornii zbudowany został w 1949 r. przez małżeństwo projektantów, Charlesa i Ray Eamesów. Budynek wyróżnia się charakterystyczną elewacją, którą tworzą panele o geometrycznych kształtach. Dom ma ciekawie rozplanowane wnętrza, Eamesowie przemyśleli chyba każdy szczegół budynku, w którym mieszkali aż do 1988 r.

Dotacja przyznana przez fundację Getty wynosi 100 tys. dolarów. Kwota ta pozwoli dokładnie przeanalizować wiele warstw farby i wykończeń budynku. Badania te będą pomocne w przyszłej renowacji domu.

Miami Marine Stadium, Miami, Floryda

Stadion w Miami to chyba najbardziej zaniedbany obiekt z całego zestawienia. Zaprojektowany został w 1962 r. przez Hilaria Candelę, architekta o kubańsko-amerykańskich korzeniach. Budynek jest jednym z najważniejszych modernistycznych zabytków Miami i stanowi przykład innowacyjnego wykorzystania wylewanego betonu.

Miami Marine Stadium to pierwsza w USA trybuna zbudowana specjalnie na potrzeby wyścigów łodzi motorowych. Prócz wydarzeń sportowych obiekt gościł koncerty, uroczystości religijne i wiece polityczne. Trybunę zamknięto w 1992 r. i ta od tamtego czasu popadła w ruinę. Przyznana dotacja wynosi 180 tys. dolarów.

Mieszkanie i pracownia Le Corbusiera, Paryż

Na liście wyróżnionych znalazło się też mieszkanie i pracownia Le Corbusiera. Budynek mieszkalny Molitor znajduje się w Paryżu. Zaprojektowany został we wczesnych latach 30. XX wieku przez Le Corbusiera oraz jego kuzyna Pierra Jeannereta.

Le Corbusier mieszkał tam do momentu swojej śmierci w 1965 r. Architekt dokładnie rozplanował przestrzeń i proporcje. Wnętrze wypełnił prostymi materiałami i meblami. Mieszkanie bardzo dobrze oddaje charakterystyczną dla Le Corbusiera myśl projektowania. Uzyskana dotacja to 147 tys. euro.

Kampus Instytutu Salka, La Jolla w San Diego

Kampus Instytutu Salka zaprojektowany został przez architekta Louisa Kahna. Kompleks naukowy zbudowano w latach 60. ubiegłego wieku. Salk chciał, aby obiekt był na tyle atrakcyjny, aby przyciągnąć najlepszych naukowców z całego świata, dlatego podczas budowy połączono wiele materiałów: cement pucolanowy, niewykończone drewno tekowe, ołów, szkło oraz stal Cor-Ten.

Kompleks budynków składa się z dwóch części, które przedzielone zostały strumykiem płynącym na środku dziedzińca. Obiekt został zaprojektowany tak, że okna i świetliki mogą być przesuwane po specjalnych prowadnicach. Możliwość dowolnej aranżacji wnętrza miała oddawać ideę otwartości i współpracy cechującej Instytut Salka. Obiekt otrzymał grant w wysokości 200 tys. dolarów.

Kaplica Pamięci Henry'ego Luce'a, Taizhong, Tajwan

Kaplica Pamięci Henry'ego Luce znajduje się w centralnej części Uniwersytetu Tunghai na Tajwanie. Budynek zaprojektowany został w 1962 r. przez laureata nagrody Pritzkera, I.M. Pei. Kaplica do dziś uznawana jest za świetny przykład wczesnego modernizmu, który poprzez kształt dachu nawiązuje do tradycyjnych, chińskich świątyń.

Początkowo projektując budynek architekt rozważał zbudowanie kaplicy z drewna, jednak ostatecznie wybór padł na beton. Przyznany grant w wysokości 175 tys. dolarów ma pomóc opracować projekt renowacji budynku tak, by można było zabezpieczyć go przed szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych charakterystycznych dla tego regionu.

Frederick C. Robie House, Chicago

Robie House zbudowany został w latach 1908-1910. Zaprojektował go architekt Frank Lloyd Wright. Budynek jest doskonałym przykładem stylu preriowego w architekturze. Styl ten charakteryzuje się szerokimi, horyzontalnymi widokami, które mają podkreślić unikatowy charakter krajobrazu.

Duże przeszklenia budynku udało się uzyskać dzięki podwieszanemu na wspornikach dachowi. Robie House w 1963 r. został okrzyknięty mianem narodowego zabytku kultury i dziś uznawany jest za punkt zwrotny w amerykańskiej architekturze modernistycznej. Uzyskana dotacja od fundacji Getty wynosi 50 tys. dolarów.

Opera w Sydney zaprojektowana została przez duńskiego architekta Jorna Utzona. Obiekt budowano w latach 1959-1973. Dziś budynek opery uchodzi za symbol najbardziej zaludnionego miasta w Australii.

Utzon zaproponował trzy podłużne hale zadaszone systemem wielkich konch przypominających muszle małży o ostrych brzegach. Ich zewnętrzna warstwa wykonana jest z ceramicznych płytek, specjalnie wykonanych w Szwecji. Niektórzy dopatrywali się w kształtach zadaszenia żagli jachtów dokujących w pobliskich portach.

Hala Stulecia, Wrocław

Wyróżnionym przez fundację Getty budynkiem z Polski jest Hala Stulecia z Wrocławia. Budynek zaprojektował Max Berg, główny architekt Wrocławia w latach 1908-1925. Podczas budowy Hali zastosowano nowatorskie ówcześnie rozwiązania konstrukcyjne. Powstał symetryczny, czterolistny plan konstrukcji z masywną, centralną kopułą. Hala została zaprojektowana tak, by jednocześnie mogła pomieścić 10 tys. osób.

Oficjalne otwarcie Hali nastąpiło w 1913 r. W obiekcie i jego okolicach zorganizowano wtedy Wystawę Stulecia, podczas której prezentowany został dorobek kulturalny ziem śląskich. W 1929 r. odbyła się tam wystawa Mieszkanie i Miejsce Pracy, prezentująca awangardowe rozwiązania architektoniczne.

Hala Stulecia otrzymała dofinansowanie w wysokości 200 tys. dolarów. Dzięki tej kwocie ma powstać dokładny plan zarządzania konserwatorskiego, który stanie się instrukcją w jaki sposób należy remontować obiekt w następnych latach.