Architektura Bilbao - nowoczesne budynki ikony i efekt Bilbao [PRZEWODNIK ARCHITEKTONICZNY]

Bilbao - największe miasto Kraju Basków było jeszcze 20 lat temu jednym z najsmutniejszych w Hiszpanii. Portowo-stoczniowo-przemysłowe miasto pogrążone było w kryzysie i z szalejącym bezrobociem.

Dzięki wizji tamtejszych władz, które postawiły na kulturę i naukę oraz budowę spektakularnych budowli, dziś przyciąga turystów z całego świata.  Wszystko zaczęło się od otwartego w 1997 roku Muzeum Guggenheima w Bilbao, zaprojektowanego przez Franka Gehry`ego. Nowoczesne budynki autorstwa największych gwiazd architektury, przyczyniły się do wzrostu ruchu turystycznego. Powstały nowe miejsca pracy. Jak grzyby po deszczu zaczęły otwierać się nowe hotele, restauracje i sklepy. Gospodarka miasta ruszyła i właśnie ten społeczny fenomen nazwany został "efektem Bilbao".

Wyliczenia podają, że tylko w ciągu pięciu pierwszych lat Muzeum Guggenheima zarobiło dla Kraju Basków miliard dolarów! To suma dziesięciokrotnie większa od kosztów budowy gmachu muzeum. W ciągu dwóch pierwszych lat istnienia Muzeum Guggenheima odwiedziło ponad 2,6 mln osób -  80% odwiedzających specjalnie przyjechało do miasta aby zobaczyć nowoczesny obiekt.

Przygotowaliśmy krótki przewodnik po najciekawszych miejscach w Bilbao, które powinien odwiedzić każdy fan nowoczesnej architektury.

Architektura Bilbao: Muzeum Guggenheima. Projekt: Frank Gehry

Muzeum Guugenheima to obiekt, od którego rozpoczął się "efekt Bilbao". Rząd Kraju Basków skontaktował się z Fundacją Solomona R. Guggenheima w 1991 roku, z propozycją stworzenia w Kraju Basków muzeum sztuki współczesnej, które byłoby częścią sieci Fundacji. Architektem został Frank Gehry- amerykański architekt światowej sławy, jeden z głównych przedstawicieli dekonstruktywizmu, laureat Nagrody Pritzkera z 1989 roku.

Muzeum Guggenheima w Bilbao otwarto w październiku 1997 roku. Niesamowity budynek, o powierzchni 24 000 m2, stanął na brzegu rzeki Ria de Bilbao (Nervión-Ibaizabal). Dynamiczna, poskręcana bryła zbudowana jest z powyginanej blachy tytanowej i szła. Lśni w słońcu i przyciąga wzrok falistymi liniami i płynnymi formami. Trzy piętra wystawowe rozmieszczone są wokół wysokiego atrium. Sama kolekcja robi wrażenie - w zbiorach Muzeum znajdują się prace m.in. Andyego Warhola, Willema de Kooninga czy Roberta Rauschenberga.

Przed wejściem do Muzeum stoi Puppy - gigantyczna rzeźba Jeffa Koonsa, obsadzona wielokolorowymi kwiatami.

Architektura Bilbao: Most Zubizuri. Projekt: Santiago Calatrava

Dziś każde miasto na świecie marzy o moście sygnowanym przez najbardziej wizjonerskiego konstruktora wszechczasów - Santiago Calatravę. Jednak na zamówienie u niego projektu mogą pozwolić sobie tylko nieliczne. Bilbao udało się, Calatrava stworzył dla tej baskijskiej metropolii rzeźbiarski most dla pieszych Zubizuri.

Zubizuri to po baskijsku "biały most", bo jak większość realizacji Calatravy, także i ta konstrukcja pomalowana jest na biało. Most biegnie nad rzeką Nervión i łączy znajdujące się na prawym brzegu Campo Volantin z leżącym na lewym brzegu Uribitarte. Most Zubizuri to stalowe dwa łuki, od których biegną również stalowe cięgna podtrzymujące platformę dla pieszych i rowerzystów. Na brzegach zaś powstały betonowe rampy i schody. Otwarty w 1997 roku most połączył część miasta z hotelami z nabrzeżem gdzie nieopodal stoi Muzeum Guggenheima.

Zobacz także: Most niezgody w Wenecji. Zaprojektował go Calatrava>>

Architektura Bilbao: Palacio Euskalduna. Projekt: Federico Soriano i Dolores Palacios

Palacio Euskalduna (pełna nazwa: Palacio de Congresos y de la Música Euskalduna Jauregia) to obok Muzeum Guggenheima jeden z najczęściej odwiedzanych nowych obiektów Bilbao. Otwarty w lutym 1999 roku, rozległy obiekt liczący 53 tys. metrów kwadratowych stanowi centrum konferencyjno-kulturalne. Palacio Euskalduna jest również siedzibą Orkiestry Symfonicznej Bilbao.

W siedmiopiętrowym budynku mieszczą się sala główna z 2164 miejscami siedzącymi, trzy sale kameralne, osiem sal prób i siedem sal konferencyjnych. Na trzecim piętrze znajduje się restauracja Eneko Bilbao, prowadzona przez słynnego baskijskiego szefa kuchni Eneko Atxa.

Budynek projektu Federico Soriano i Dolores Palacios stanął w rewitalizowanym doku dawnej stoczni Euskalduna. Nawiązaniem do historii miejsca jest fasada budynku od strony rzeki, pokryta zardzewiałymi metalowymi płytami.  W 2003 roku Międzynarodowe Stowarzyszenie Centrów Konferencyjnych AIPC uznało obiekt za najlepsze centrum konferencyjne na świecie.

Architektura Bilbao: Biblioteka Uniwersytetu Deusto. Projekt: Rafael Moneo

Wielka przemiana Bilbao dokonała się też dzięki inwestycjom w naukę. Przykładem tego jest nowa Biblioteka Uniwersytetu Deusto. Do jej zaprojektowania zaproszono słynnego hiszpańskiego architekta Rafaela Moneo. Oprócz tego władze miasta silnie rozbudowują w śródmieściu kampusy obu uniwersytetów.

Biblioteka stanęła tuż naprzeciw Muzeum Guggenheima, przybrała formę prostopadłościanu, praktycznie pozbawionego okien, bowiem całą jego bryłę pokrywają kwadratowe, matowe pustaki szklane. Jedynie w kilku narożnikach bryłę nacięto. I to właśnie w tych wcięciach pojawiły się spore przeszklenia. Z największego z nich otwiera się wspaniały widok na muzeum projektu Gehry`ego - to rzadki przykład, że jeden architekt składa hołd drugiemu.

Biblioteka Uniwersytetu Deusto ma pięć pięter nadziemnych i tyle samo podziemnych, te ostatnie mieszczą głównie zmechanizowane magazyny. Budynek ma otwarty charakter, studenci i naukowcy mogą swobodnie poruszać się wśród regałów , mają też sporo miejsca do nauki i rozmów. Obiekt wyposażony jest w innowacyjne rozwiązania techniczne.

Architektura Bilbao: Stacje metra. Projekt: Norman Foster

Nie byłoby "efektu Bilbao", gdyby nie inwestycje w infrastrukturę, także komunikacyjną. Oprócz budynków władze miasta postanowiły wybudować również dwie linie metra. Projekty stacji i wejść do obu przygotowało biuro sir Normana Fostera, który postawił na znany ze swoich realizacji styl high-tech.

Pierwsza linia metra ma bardzo charakterystyczne wejścia w formie szklanych, wyoblonych rękawów, które przypominają przedłużenie tuneli, wyrażają też ruch i dynamizm. Te kształty mimo prostoty i minimalizmu są jednak tak unikatowe, że są tym dla Bilbao, czym słynne secesyjne wejścia dla metra paryskiego. Zakrzywione wejścia mieszkańcy miasta nazwali pieszczotliwie Fosteritos, na cześć ich autora - sir Normana Fostera.

Druga linia metra została wybudowana znacznie głębiej, niemożliwe było zastosowani eskalatorów. Nie ma więc ona wejść w formie rękawów, bo na dół zjeżdża się pojemnymi windami. Te zgrupowano po trzy w efektowne i charakterystyczny formy.

Zobacz także: Prawie jak w Bilbao! Białostockie przejście podziemne - kopia czy inspiracja?>>

Architektura Bilbao: Offices Osakidetza. Projekt: Juan Coll-Barreu

Offices Osakidetza to tylko obiekt biurowy, co więcej mieszczący raczej nieciekawy dla turystów departament zdrowia Bilbao, jednak warto zobaczyć ten zjawiskowy budynek choćby z zewnątrz. Ponieważ jego bryła to esencja miasta, które ma ambicję być najnowocześniejszą metropolią na Półwyspie Iberyjskim.

Offices Osakidetza pokazuje, że najciekawsze budynki Bilbao niekoniecznie można zobaczyć tylko przy rewitalizowanych nabrzeżach rzeki Ria de Bilbao. Władze miasta postanowiły też wnieść trochę świeżej architektury w Stare Miasto. Ten miejski urząd zaprojektował młody baskijski architekt - Juan Coll-Barreu. Jego dzieło wypełnia narożnik ulic Calle Licenciado Poza i La Alameda de Rekalde.

Połamana szklana bryła Offices Osakidetza powstała poprzez dostosowanie budynku do wielu okoliczności, w tym: otaczającej zabudowy, uwarunkowań klimatycznych, życzeń inwestora oraz funkcji obiektu. Biurowiec pokrywa podwójna szklana fasada, która działa jak ciepły koc w zimie, latem zaś sprzyja chłodzeniu.

Architektura Bilbao: Lotnisko Sondika. Projekt: Santiago Calatrava

Jeśli wybierasz się do Bilbao samolotem zwróć uwagę na lotnisko Sondika. Tamtejszy terminal otwarty w 2000 roku to dzieło najsłynniejszego hiszpańskiego architekta i konstruktora Santiago Calatravy. Budynek z betonu i stali swoim kształtem przypomina szykującego się do lotu gołębia z rozpostartymi skrzydłami - stąd budynek otrzymał przydomek La Paloma.

Rzeźbiarski terminal projektu Calatravy wpisuje się górzysty, zielony krajobraz doliny Txoriherri znajdującej się w bliskim sąsiedztwie Bilbao. Albuminowy dach terminalu tworzy olbrzymie wysunięte zadaszenie nad głównym wejściem, wygięta elewacja frontowa ma długość 140 metrów. W środku jest czytelna dyspozycja przestrzenna, na różnych poziomach rozmieszczono halę odlotów i przylotów.

Układ zabudowy został tak zaprojektowany, aby nic nie zaburzało widoków na rzeźbiarski terminal Calatravy. Architekt bowiem pochował wszelkie pomocnicze budynki. Najciekawszy jest 4-kondygnacyjny parking, który został przykryty zielona skarpą, jedynie szklany świetlik zdradza jego istnienie.

Zobacz także: Centralny Port Komunikacyjny - tak może wyglądać. Koncepcje zaprezentowali m.in Zaha Hadid Architects i Foster+Partners>>

Architektura Bilbao: Azkuna Zentroa. Projekt: Philippe Starck

W 2010 roku roku otwarto Azkuna Zentroa (dawna nazwa AlhóndigaBilbao)- nowe centrum kulturalne, które zaprojektował najsłynniejszy designer na świecie - Phillippe Starck. Francuski projektant dokonał całkowitej przebudowy dawnych magazynów na wino, zwanych właśnie Alhóndiga, których ceglane mury wzniesiono w 1909 roku.

Azkuna Zentroa to wielofunkcyjny obiekt publiczny na różne aktywności kulturalne i nie tylko. Znajdują się tu audytorium, liczne sale wystawowe, mediateka z 50 tysiącami woluminów, siedem sal kinowych, kilka sal gimnastycznych oraz oszałamiający taras na dachy z ceglanymi arkadami dawnych murów i drewnianą posadzką oraz... sporym krytym basenem.

To dzieło, w którym Phillippe Starck mógł się wykazać i jako architekt i jako designer. Projektant wykorzystał wszelkie walory dawnego przemysłowego obiektu, zarazem dodał do niego wiele swoich dzieł - lampy, meble, przedziwne instalacje. Całość tworzy oszołamiający efekt, który z pewnością stanie się kolejną wielką atrakcją turystyczną Bilbao.

Architektura Bilbao. Sheraton Abandoibarra Hotel. Projekt Legoretta+Legoretta

Bilbao aby przyciągnąć rzesze turystów musiało też postawić na rozbudowę bazy hotelowej. Te stanowią często prawdziwe dzieła współczesnej architektury. Jednym z najciekawszych hoteli jest Sheraton Abandoibarra Hotel projektu pracowni Legorreta+Legorreta. Budynek jest częścią planu urbanistycznego Ria 2000, który opracował amerykański architekt Cesara Pelli. Na terenie Abandoibarra, które stanowiło zaniedbaną przemysłową strefę oddzielającą Stare Miasto od rzeki powstała zupełnie nowa dzielnica z budynkami biurowymi, mieszkalnymi i usługowymi.

Budynek tworzą masywne zestawy brył barwionych na czerwono i żółto. Zamiast okien mają one perforacje, przez co Sheraton Abandoibarra Hotel sprawia wrażenie monumentalnej abstrakcyjnej rzeźby w stylu Eduardo Chillida. Nawiązanie do tego twórcy nie jest przypadkowe, ponieważ był on Baskiem, w hotelu na parterze znajdują się nawet restauracja i bar nazwane jego imieniem.

W środku Sheraton Abandoibarra Hotel jest olbrzymie atrium wysokie na 8 pięter, sklepione półkolebką. Tę wysoką przestrzeń doświetlają również perforacje w ścianach i sklepieniu, wąskie smugi światła tworzą tu o każdej porze dnia prawdziwy spektakl światła i cienia.

Architektura Bilbao. Międzynarodowe Centrum Wystawowe. Projekt: ACXT

Sukces Bilbao zapewniło sobie dzięki organizacji wielu masowych imprez, w tym różnego rodzaju wystaw i targów. Coraz większa ilość przedsięwzięć wmusiła budowę nowego Międzynarodowego Centrum Wystawowego, które wybudowano w 2005 roku na terenie dawnej fabryki w dzielnicy Barakaldo. Projektantem obiektu jest pracownia ACXT.

Międzynarodowe Centrum Wystawowe to olbrzymi obiekt o powierzchni 430 tys. metrów kwadratowych. Składa się z 6 olbrzymich pawilonów, które stoją wzdłuż zadaszonej, wewnętrznej ulicy dla pieszych. Od frontu budynku ustawiono efektowne przeszklone wielopoziomowe foyer z restauracjami, kawiarniami i salami konferencyjnymi.

Międzynarodowe Centrum Wystawowe po bokach oblicowano perforowanymi panelami ze stali. Budynek ma bardzo funkcjonalny układ. Najniższe są trzy podziemne poziomy parkingu na 4,2 tys. samochodów, nad nim jest dodatkowy poziom dla ciężarówek, które rozładowują wystawców, a dopiero na samej górze są właściwe sale wystawowe. Taki układ pozwala szybko zapełniać jak i opróżniać rozległy obiekt.